دیده بان- مایک پمپئو وزیر خارجه جدید آمریکا همانند دونالد ترامپ رئیس جمهور این کشور، عربستان سعودی را مقصد اولین سفر رسمی خارجی خود، پس از کسب رای اعتماد سنا برای هدایت سکان سیاست خارجی ایالات متحده، انتخاب کرده است. این موضوع در کنار فرش قرمز سعودی‌ها و استقبال گرم عادل الجبیر وزیر خارجه سعودی به همراه خالد بن سلمان برادر محمد بن سلمان و سفیر عربستان در آمریکا از پمپئو نشان‌دهنده اهمیت این سفر برای دو طرف و موضوعات مطرح در مذاکرات میان آنها می‌باشد. منطقه غرب آسیا که یکی از حساس‌ترین و بی‌ثبات‌ترین مقاطع تاریخ معاصر خود را در حال تجربه کردن است، همواره به دلیل ویژگی‌های ژئوپلتیکی مهم آن جایگاه ویژه‌ای در سیاست خارجی آمریکا به عنوان بزرگترین قدرت بین‌المللی ذی‌نفوذ در تحولات آن داشته است. این امر در کنار رویکرد سنتی حاکم بر سیاست خارجی سعودی برای باز کردن هرچه بیشتر پای آمریکا در منطقه به منظور محافظت از منافع ریاض و مهمتر از آن تداوم سلطه خود بر شبه جزیره عربستان، موجب اهمیت نوع رویکرد و دیدگاه پمپئو به موضوعات و پرونده های مهم منطقه برای مقامات سعودی شده است.
عادی سازی روابط ریاض- تلاویو بر مبنای ایرانهراسی
یکی از مهمترین اهداف سفر پمپئو به عربستان را می‌توان بحث تداوم تلاش‌های آمریکا برای تسریع روند عادی سازی روابط اعراب و رژیم صهیونیستی می‌باشد. پمپئو قرار است در ادامه سفر منطقه ای خود از سرزمین‌های اشغالی و سپس اردن نیز دیدار کند. آمریکا طی چند دهه اخیر بوسیله دامن زدن به فضای ایرانهراسی در تلاش بوده است تا هم حضور نظامی خود در منطقه ژئواکونومیک و ژئواستراتژیک غرب آسیا را توجیه کند و هم در راستای منافع رژیم صهیونیستی، تهران را به عنوان دشمن اصلی اعراب جایگزین تلاویو نماید. این رویکرد اکنون و در دوره ترامپ که روابط بسیار نزدیکی با اسرائیل دارد با سرعت و حدت بیشتری در حال پیگیری است به صورتی که بسیاری از تحلیگران اقدامات اخیر محمد بن سلمان ولیعهد جاه‌طلب سعودی در راستای عادی سازی روابط با تلاویو را ناشی از معامله وی با سران کاخ سفید برای حمایت از پادشاهی او در برابر به رسمیت شناختن موجودیت این رژیم عنوان می‌کنند. از بعدی دیگر پیگیری سیاست ایرانهراسی زمینه فروش‌های تسلیحاتی پرسود را برای کاخ سفید با توجه به رویکرد تجاری ترامپ به روابط خارجی فراهم می‌کند. این موضوع به طور جد مورد استقبال مقامات سعودی قرار خواهد گرفت که در دوران ملک سلمان سیاست خارجی تهاجمی را نسبت به رقابت منطقه‌ای با ایران در پیش گرفته و خواهان افزایش فشارهای سیاسی بر تهران از سوی متحدان غربی خود می‌باشد. سفر پمپئو به ریاض یک روز پس از آن صورت گرفت که انصارلله یمن حمله موشکی‌ای را به شهر جیزان عربستان در پاسخ به ترور صالح الصماد رئیس شورای سیاسی یمن انجام داد. بنابراین به درخواست ریاض هیئت آمریکایی ایران را به قاچاق موشک به یمن متهم کرده و بر اهمیت مقابله دولت ترامپ با ایران در منطقه تاکید کردند. وزیر خارجه آمریکا در نشست مشترک خبری با الجبیر به خبرنگاران اعلام کرد ««ایران این منطقه را بی ثبات می کند».
یکی از مواردی که در مورد ایران میان وزیر خارجه جدید آمریکا و سران سعودی به بحث گذاشته خواهد شد موضوع تصمیم دولت ترامپ در مورد توافق هسته‌ای با ایران موسوم به برجام خواهد بود که قرار است در روز 12 ماه می (22 اردیبهشت) اعلام شود لذا انتظار می‌رود پمپئو آخرین رایزنی‌ها را با متحدان اصلی آمریکا در منطقه یعنی عربستان و رژیم صهیونیستی به عمل آورد. الجبیر در نشست خبری اعلام کرد که پادشاهی سعودی "از سیاست دولت ترامپ علیه ایران و تلاش برای اصلاح توافقنامه هسته ای با ایران حمایت می کند ".
انتقال سفارت آمریکا به بیت المقدس
ترامپ اعلام کرده است که به زودی به طور رسمی سفارت آمریکا را از تلاویو به بیت‌المقدس منتقل خواهد کرد و این به معنای پایان چندیدن دهه نقش‌آفرینی آمریکا در مقام میانجی مذاکرات تشکیل دو دولت و در نتیجه کنار گذاشتن علنی طرح تشکیل دولت مستقل فلسطینی به پایتختی قدس شرقی می‌باشد. لذا از آنجا که این موضوع از حساسیت بسیار بالایی برای ملت‌های مسلمان برخوردار بوده و انجام آن می‌تواند منافع آمریکا در منطقه را به شدت مورد تهدید قرار دهد، پمپئو ماموریت دارد در سفر به ریاض و سپس سرزمین‌های اشغالی و اردن، با گوشزد کردن لزوم همراهی سعودی‌ها با موضوع انتقال سفارت، فضا را برای اجرایی کردن آن آماده نماید.
سوریه و باج‌گیری از ریاض
یکی دیگر از محورهای سفر پمپئو به ریاض موضوع درخواست ترامپ از کشورهای عربی برای تامین هزینه‌های حضور آمریکا در سوریه و به طور کلی حمایت نظامی آمریکا از آنها (کشورهای حاشیه خلیج فارس) می‌باشد. ترامپ اعلام کرده است که نیروهای آمریکایی به زودی شمال سوریه را ترک خواهند کرد مگر آنکه دولت‌های عربی هزینه‌های تداوم حضور این نیروها را بپردازند. همچنین وی گفته بود که در صورت قطع حمایت آمریکا برخی از دولت‌های عربی منطقه طی اندک زمانی سقوط خواهند کرد. بر این اساس یکی از مقاصد سفر وزیر خارجه آمریکا به عربستان فشار بر سعودی‌ها برای تقبل هزینه‌های مورد ادعای ترامپ می‌باشد. در همین راستا مقامات آمریکایی به خبرنگاران گفتند که «پمپئو در پی دادن تضمین به رهبران عربستان سعودی مبنی بر تعهد واشنگتن در دفاع از متحدان خود در خاورمیانه است».
همچنین این مقامات اعلام کردند که «پمپئو در پی آن است تا عربستان سعودی را متعهد کند که تلاش های بیشتری برای ایجاد ثبات در مناطق شرقی سوریه که اخیرا از گروه افراطی داعش آزاد شده اند، انجام دهد». عربستان در حال حاضر به دلیل انجام پروژه‌های هزینه‌بر بزرگ در راستای طرح موسوم به 2030 و در مقابل کاهش درآمدهای نفتی در نتیجه پایین بودن قیمت نفت، با کمبود منابع مالی رو به رو بوده، به صورتی که دولت به سیاست‌های ریاضتی، فروش 5درصد از سهام آرمکو و حتی مبارزه با فساد مالی برای تامین منابع مورد نیاز روی آورده است. با این محدودیت سعودی‌ها به دنبال انداختن هزینه‌های مورد درخواست آمریکا بر دوش دولت‌های عربی دیگری چون قطر هستند به صورتی که عادل الجبیر قطر را به عنوان مخاطب اصلی سخنان ترامپ معرفی کرد که بلافاصله از سوی دوحه رد شد. در این شرایط به طور حتم خواستار تقسیم هزینه‌های مورد درخواست آمریکا در سوریه بر دوش دولت‌های عربی حاشیه خلیج فارس خواهند شد.
بحران در شورای همکاری
موضوع دیگری که میان مقامات سعودی و وزیر خارجه آمریکا مورد مذاکره قرار می‌گیرد بحران در روابط کشورهای شورای همکاری می‌باشد. کشورهای عربستان سعودی، امارات، بحرین، کویت و مصر از تابستان گذشته روابط خود را با قطر به طور کامل قطع کرده و برای رفع محاصره این کشور شروط 13 گانه‌ای را به دوحه اعلام کرده‌اند. در این زمینه رویکرد پمپئو تفاوت چندانی با رویکرد تیلرسون که موضعی حمایت‌گرایانه از دوحه در مقابل دول محاصره کننده داشت مشاهده نمی‌شود و مجدداً وی از لزوم پایان اختلافات میان اعضای شورای همکاری در مذاکره با مقامات سعودی سخن گفته بود./الوقت
