به گزارش دیده بان، وال استریت ژورنال نوشت، رئیسجمهور اوباما میدانست چگونه اعصاب به هم ریختة اعراب را به واسطة دیپلماسی هستهای خود با ایران آرام کند. وی در ماه میبا حضور سران کشورهای شورای همکاری خلیجفارس، نشست کمپ دیوید را برگزار کرد. البته ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی به عنوان قدرتمندترین و بانفوذترین شاه کشور عربی در میان حاضران نبود.
این توهین، حاکی از عصبانیت و خشم ملک سلمان نسبت به آقای اوباما بود. در پس این خشم و عصبانیت ریاض این مفهوم وجود داشت که آمریکا در تطابق هستهای با تهران از متحدان سنتی خاورمیانة خود فاصله گرفته و به سوی ایران در حرکت است. در نتیجه تدابیر جدید واشنگتن برای این کشورهای عربی به معنای تحریف و ایجاد ملاحظات امنیتی است که به نظر در چندین سال گذشته غیرقابل تصور میآمد. شاید حیرتانگیزترین بخش این تحولات، ائتلاف نوپای میان عربستان سعودی و اسرائیل باشد.
انور عشقی، ژنرال بازنشسته ارتش عربستان سعودی است که از سوی ریاض به اورشلیم کمک میکند. او به خاطر دیدار خود با دوری گلد مدیرکل وزارت امور خارجه اسرائیل در ماه ژوئن خبرساز شد. در این دیدار، ژنرال عشقی چشم اندازی را برای خاورمیانه ترسیم کرد که شامل صلح اعراب و اسرائیل، تغییر رژیم تهران، دموکراسی در جهان عرب و ایجاد یک دولت کُرد بود. ژنرال عشقی میگوید،کمکهای او به اسرائیل یک امر کاملاً خصوصی است و به خاطر اینکه او یک فرد مهم و با نفوذ در نهاد امنیتی عربستان سعودی است این کمکها در منطقه افشا نشده است.
عصر روز چهارشنبه مصاحبهای در هتل پراگ ماریوت با ژنرال عشقی ، محلی که وی در یک کنفرانس امنیتی شرکت داشت انجام دادم:
ژنرال عشقی میگوید، در طی گفتوگوها، جان کری وزیر خارجه آمریکا و محمدجواد ظریف وزیر امور خارجة ایران در خصوص بسیاری از موارد توافق کردند که این امر باعث حیرت روسها و بسیاری دیگر شده بود. وی همچنین از کار آقای کری متعجب بود:« او از ایرانیها حمایت کرد. آقای کری و رئیسش تمایل داشتند که مسائل را همان طور که ایران میخواهد مشاهده کنند.
آیا این دیدگاه ژنرال عشقی مشترک است؟ وی میگوید: «من معتقدم تا زمانی که این رژیم در ایران در قدرت است، تهران رفتار و تفکر خود را تغییر نخواهد داد. ایران کارهای زیادی را انجام میدهد که خوب نیست. آنها به دنبال احیای امپراطوری پارس هستند. آنها همچنین میخواهند از طریق بیثبات کردن، بر منطقه خاورمیانه تسلط پیدا کنند».
عربستان سعودی نیز مانند اسرائیل نسبت به چنین طرحهایی آسیبپذیر است. اگر این طور نبود، پس این تهدید مشترک ایران بود که ژنرال و آقای گلد را به انجام گفتوگوی راهبردی یکساله که در مذاکرات واشنگتن به اوج خود رسید کشاند.
وی میگوید: «پروژه اصلی میان من و دوریگلد برقراری صلح میان کشورهای عربی و اسرائیل است. این یک مساله شخصی است اما دولت من از این پروژه مطلع است. دولت من مخالف آن نیست زیرا ما به صلح نیاز داریم. به همین دلیل من دوری گلد را پیدا کردم. او کشورش را دوست دارد. من هم کشورم را دوست دارم. ما باید از یکدیگر منفعت و سود ببریم». همچنین افزود، «اورشلیم و ریاض دو قدرتی هستنتد که خواستار مشکل و دردسر در منطقه نیستند».
در آغاز تمرکز اصلی بر روی مساله فلسطینیها بود. ژنرال عشقی یادآوری میکندکه «ما در ابتدا دربارة ایران زیاد حرف نزدیم، اما من متوجه شدم که نظر ما و نظر آنها بسیار نزدیک به یکدیگر و علیه ایران است. ما دوست نداریم ایران منطقه را بیثبات کند. ما دوست نداریم که ایران به اسرائیل حمله کند و اسرائیل را نابود کند. همچنین دوست نداریم اسرائیل به ایران حمله کند و آنجا را ویران کند. این نظر من است. او نظر دیگری دارد اما ما با هم هستیم».
برای اسرائیل، سردرد ناشی از ایران مربوط به حزبالله است، یک گروه شیعه لبنانی که دهها هزار موشک را به سمت این دولت یهودی نشانه رفته است. ژنرال عشقی از آقای گلد پرسید، «وقتی شما به حزبالله حمله کنید، آیا ایران دخالت میکند؟» وی پاسخ داد: «نه». و در ادامه گفته بود: «اگر به ایران حمله کنید آیا حزبالله از ایران حمایت میکند؟ این اسرائیلی هم پاسخ داد: بله». عشقی سپس نتیجه گرفت: «اسرائیل اول از همه به تخریب حزبالله و حل مشکل با حزبالله فکر میکند. بعد از آن میتواند به ایران حمله کند.»
برای عربستان سعودی، شبهنظامیان حوثی تحت حمایت ایران در یمن نیز تهدید بالقوهای هستند. یمن با قرار گرفتن در جنوب غربی شبه جزیرة عربستان، دروازة استراتژیکی به سوی آفریقا و هدف چند سالة مداخله ایران و گروه تروریستی القاعده است. ژنرال عشقی به طور نزدیکی به امور یمن در طی 18 سال دورة مشاورة امنیت ملی خود برای شورای وزرای عربستان پرداخته است. وی در این باره میگوید، «من دقیقاً مردم، قبایل و وضعیت یمن را میشناسم. یمن چالش اصلی عربستان سعودی در آینده خواهد بود.»
وقتی که حوثیها در فصل بهار یمن را به تصرف خود در آوردند، بالاخره ریاض واکنش نشان داد و یک کمپین مشترک عربی با اطلاع به واشنگتن راهاندازی کرد. این کمپین با نام «طوفان قاطعیت»، هزارگاهی نمایندگان تهران را از رسیدن به هدفشان عقب میراند. ژنرال عشقی میگوید: «هم اکنون طوفان یمن درسی برای حزبالله و تمام دیگر نمایندگان ایران است.
به گفته ژنرال عشقی:« من به ایرانیان گفتم. من به امیرحسین عبداللهیان [معاون وزیر امور خارجه] گفتم که ایران خودش را از بین خواهد برد. اگر تلاش میکنید امپراطوری خود را احیا کند؛ بسیاری دیگر از قومیتها همچون آذریها، عربها، ترکمنها، بلوچها و کردها خواستار استقلال خواهند شد».
ریاض خود را در پیدا کردن دوستان جدید به اورشلیم محدود نمیکند. وی تصریح کرد که بهبود روابط عربستان با ولادیمیر پوتین رئیسجمهور روسیه تحت تاثیر حمایت شدید مسکو از مشتریان خود همچون رژیم اسد و تهران در جنگ سوریه قرار دارد. ریاض و کرملین در حال حاضر ممکن است برای ثبات سوریه با یکدیگر همکاری کنند.
عشقی میگوید:«ما میبایست بر حل این موضوع (در سوریه) متمرکز شویم اما ما تمایلی به ماندن اسد نداریم».
این ژنرال بازنشسته سعودی با اشاره به تلاش ملک عبدالله برای اعمال نفوذ در اسد میگوید: «در آغاز انقلاب (در سوریه)، او ۶ بار از اسد خواست که مشکل را هرچه سریعتر حل کند و گفته بود: «با ایران همپیمان نشو. ما به سوریه متحد و مستقل نیاز داریم.» در پایان، بشار اسد پاسخ داد: وضعیت تحت کنترل من نیست. این به مفهوم آن است که ایران بر او نفوذ دارد.»
در حال حاضر کرملین به تدریج به دیدگاه ریاض در مورد جنگ سوریه نزدیک میشود. عشقی اضافه میکند: « روسیه یک کشور بزرگ است اما آنها نمیخواهند وعدههای خود را تغییر دهند. روسیه از طریق سلاح، ایران و اسد را در جنگ داخلی سوریه مورد حمایت قرار داد اما هماکنون روسیه معتقد است و متقاعد شده است که آنها در مسیر درستی نیستند. عربستان به روسیه در خاورمیانه نیاز دارد تا کشورها را بیثبات نکند بلکه بعنوان یک دوست عمل کند.»
یک راه حل سیاسی باید شاکله دستگاه دولتی سوریه و کارگزاران عالی آن را حفظ کند و در عین حال رژیم بالاسر آن را تغییر دهد. ژنرال عشقی میگوید:" ما رژیم را نمیخواهیم اما بین رژیم و سیستم تفاوت است و وقتی آمریکا به عراق آمد، سیستم را از بین برد و مشکلات آغاز شد. ما باید سیستم را حفظ کنیم و رژیم را برداریم." عشقی معتقد است که برقراری ثبات در منطقه مستلزم اجرای چیزی شبیه طرح مارشال برای بازسازی سوریه و یمن است.
چنین طرحی تنها پادزهر دائمی برای افراط گرایی اسلامی گروههایی مانند داعش است. ژنرال درباره داعش میگوید به طور کلی تروریسم در کشوری که " بی ثبات نباشد و در آن برابری باشد ممکن نیست. وقتی سوریه دستخوش بی ثباتی شد، داعش به سوریه آمد.
و بر خلاف معمول این روزها ، ژنرال عشقی هنوز هم در مورد دموکراتیزه کردن خاورمیانه صحبت میکند". وی میگوید "ما خلیج فارس مشکلات زیادی داریم. ما نیاز به اصلاحات بیشتر داریم. ما نیاز به دموکراسی بیشتر در آن منطقه داریم؛ البته دموکراسی متحول شده و هماهنگ با شریعت اسلام. ما نمیتوانیم فقط با زور اسلحه بر تروریسم غلبه کنیم، بلکه باید در داخل کشور عدالت داشته باشیم". او حتی آینده فدرال و الهام گرفته از قانون اساسی ایالاتمتحده برای کشورهای عرب منطقه خلیج فارس تصور میکند.
او اضافه میکند: "من باور دارم داعش همه گروههای تروریستی را میخورد و به یک غول تروریستی تبدیل میشود. آنوقت ما میتوانیم داعش را از میان برداریم".
ایالاتمتحده در تصویری که ژنرال عشقی از منطقه کشیده است، چهرههای اخلاقی و استراتژیک زیادی ندارد. وی میگوید:" بله، آمریکا و عربستان سعودی هنوز هم متحدان قوی ای هستند اما ایالاتمتحده در تلاش است تا از خاورمیانه به خاوردور و اقیانوس آرام نقل مکان کند. ایالاتمتحده آمریکا دیگر دوست ندارد در خاورمیانه درگیر شود، اما از خاورمیانه پشتیبانی میکند. ممکن است خیلی از مالیات دهندگان آمریکایی این را ترجیح دهند اما هزینه این کاهش ظرفیتها وامکانات و در پی آن رویدادهای دیگری است."