نفت در خدمت تروریسم
نگاهی به عربستان سعودی از منظر اقتصادی

نگاهی به وضعیت داخلی سعودی

جمعیت عربستان سعودی طی 30 سال گذشته سه برابر شده است و نرخ بیکاری 20 درصد است و جوانان بیشترین تأثیر را از آن گرفته‌اند. ملک عبدالله با نگرانی از بابت گسترش بهار عربی در این کشور بودجه بخش خدماتی را 130 میلیارد دلار افزایش داد تا صدها هزار خانه ارزان قیمت و خدمات اجتماعی دیگری را در اختیار مردم قرار دهد. افزایش هزینه‌های خدمات دولتی انعطاف پذیری مالی سعودی‌ها را در برابر قیمت پایین نفت کاهش داده است؛ به ویژه زمانی که 90 درصد از درآمد ملی از صنعت نفت دولتی ناشی می‌شود. بر اساس آمار موسسه بین المللی مالی- سعودی‌ها باید دست کم هر بشکه نفت را 88 دلار بفروشند تا توان هزینه‌های خود را داشته باشند. غیر از عربستان سعودی کشور دیگری از مازاد تولید نفت برخوردار نیست که این امر باعث می‌شود بازار نفت جهانی در موقعیت مخاطره آمیزی قرار داشته باشد. در همین حال، کارشناسان مسائل اقتصادی می‌گویند، عربستان برای افزایش تولید بیش از ظرفیت تولید معمول خود، در دراز مدت با مشکل مواجه خواهد بود.

استراتژی‌های سعودی علیه جمهوری اسلامی

استراتژی‌های اقتصادی

- اعمال سیاست دسته چک علیه ایران، به طور مثال این کشور برای جلب نظر و اجماع سازی علیه ایران حدود 110 میلیارد دلار به 103 کشور جهان کمک مالی و رشوه پرداخت نموده است.

- سرویس اطلاعاتی عربستان در طرح‌های استراتژیک خود، تمرکز بر بزرگ‌نمایی بر اوضاع معیشتی و اقتصادی در داخل ایران را از اولویت‌هایش قرار داده است

- مقابله با حضور اتباع و سرمایه‌گذاری‌های ایرانی در کشورهای منطقه.

- رقابت با بازارهای نفتی ایران در آسیا و اروپا (با شیوه‌های دادن پیشنهاد‌های پرسودتر، تهدید به ممنوعیت معامله و تهدید به لغو قراردادهای موجود عربستان با آنها.)

- سعی در جلوگیری از سرمایه‌گذاری شرکت‌های نفتی در بخش‌های نفت و گاز ایران.

- کاهش تکیه بر نیروی کار ایرانی در کشورهای منطقه خلیج فارس یا کسانی که با جمهوری اسلامی ایران همدلی داشته و امکان دارد طرح های ایران را به اجرا در آورند.

- تلاش برای پایان دادن به تسلط تجار ایرانی بر بازارهای منطقه به منظور جلوگیری از انحصار اقتصادی و همچنین تشدید کنترل و نظارت بر سرمایه‌گذاری‌های ایران در بخش های مختلف.

- فعال نمودن کلیه منابع اطلاعاتی در اهداف امنیتی- نظامی، قراردادها و پروژه‌های اقتصادی ایران.

- ممانعت از بازگشت کشتی‌های نفت‌کش از عربستان به سمت ایران.

- تلاش برای کم اهمیت نمودن جایگاه اقتصادی تنگه هرمز و اهمیت دادن به تنگه باب المندب از طریق انتقال نفت از طریق خط لوله به دریای سرخ.

استراتژی‌های سیاسی – امنیتی

اسنادی منفی در دست است که نشان می‌دهد اقدامات مخرب عربستان علیه جمهوری اسلامی ایران ناشی از هدایت و تحریک آمریکا است لیکن در سال‌های اخیر نحوه تبعیت عربستان از آمریکا مقداری متفاوت شده است.

- سعی وافر عربستان در ناامن نمودن ایران و تلاش برای همگرایی ضد انقلاب علیه امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران.

- اتخاذ سیاست بی‌ثبات‌سازی ایران از طریق دخالت‌های تجزیه طلبانه در میان قومیت‌های ایرانی.

- همکاری با رژیم صهیونیستی در جنگ های 33 و 22 روزه علیه حزب الله لبنان و نیز در راستای مقابله با محور مقاومت به رهبری ایران.

- سرمایه‌گذاری عربستان در مدارس دینی بین‌المللی برای گسترش اعتقادات تکفیری – سلفی.

نقاط ضعف سعودی ها

- حکومت قبیله‌ای و تسلط خاندان سعودی (6 هزار شاهزاده) در عربستان همه ارکان قدرت و ثروت را در قبضه خود دارند و نارضایتی عمومی از این موضوع.

- افزایش شکافهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی گسترده در عربستان و احتمال تشدید آن با اجرای طرح اقتصاد بدون نفت 2030 محمد بن سلمان.

- خلأها و تضادهای زیادی در این کشور وجود دارد از جمله رقابت ولیعهد نایف و محمد سلمان برای قبضه قدرت، تضاد بین وهابیت تندرو و میانه رو، فقر اقتصادی و عدم عدالت اجتماعی، عدم مردم سالاری و عدم رعایت عدالت جنسیتی، رشد جمعیت جوان و گریبان‌گیر شدن معضل بیکاری برای اقتصاد این کشور.

- وابستگی شدید به قیمت جهانی نفت و تنوع اقتصادی بسیار محدود به جز صنایع پایین‌دستی نفتی.

- پیامد جنگ افروزی در یمن و نیز پایین آمدن قیمت نفت موجب 100 میلیارد دلار کسری بودجه عربستان شده که این امر تضعیف اعتبار اقتصادی و کاهش حمایت عمومی را به دنبال داشته است.

- فقدان بخش خصوصی قوی و کارآمد.

- نرخ بیکاری بالا و بیکاری پنهان که موجب نارضایتی گردیده است.

- بروز نارضایتی در بین کارگران داخلی و خارجی به علت کاهش عملیات عمرانی ناشی ازکاهش درآمدهای نفتی (کارگران خارجی ساکن در این کشور مانند هندی‌ها و پاکستانی‌ها مدتی است که حقوق دریافت نکرده‌اند و حتی غذایی به آنها تحویل نمی‌گردد.)

- بروز رکود در بخشی‌های عمرانی و سرمایه گذاری (حدود 62 درصد از شهروندان این کشور صاحب مسکن نیستند و اجاره‌نشین می‌باشند.)

- نارضایتی مردم عربستان از شفافیت پایین اطلاعات در این کشور.

- هشتاد درصد جمعیت عربستان زیر سی سال هستند و با توجه به مشکلات اقتصادی داخلی و از سوی دیگر سابقه بیداری اسلامی زمینه و آمادگی برای مقابله با حکومت را دارند.

- نامتوازن بودن توزیع نیروی انسانی در داخل و خارج بر اساس شایستگی‌ها و تخصص‌ها.

- رشد طبقه جدید متوسط و مطالبات سیاسی – اجتماعی آنها.

- افزایش میزان مهاجرت شهروندان سعودی به کشورهای غربی.

- وجود فرهنگ مصرف‌گرایی ، تنبلی و عادت به دریافت یارانه‌های نفتی در بین مردم.

نقاط قوت سعودی ها

- دسترسی به منابع مالی و ذخایر بالا ناشی از درآمد عظیم نفتی.

- داشتن سرزمینی وسیع در منطقه بسیار مهم غرب آسیا (هارتلند) و معادن غنی نفت و گاز.

- دسترسی به آب‌های بین‌المللی و تنگه‌های استراتژیک هرمز و باب المندب (که مسیر عبور بخش اعظم انرژی و کالا می‌باشد.)

- اداره حرمین شریفین مکه مکرمه و مدینه منوره.

- از اعضای مؤسس سازمان ملل متحد، اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس.