به گزارش دیده بان؛ برخی از صاحب نظران اعتقاد دارند که ما در برابر ظهور پدیده داعش غافلگیر شده ایم.در حالی که برخی از افراد اصل غافلگیری را رد کرده و اعتقاد دارند که بر اساس شواهد موجود ظهور این پدیده قابل پیش بینی بود .سوال ما در این زمینه این است که این گروه چگونه توانست در بین جوانان اهل سنت هوادارانی برای خود بدست آورد؟ تحلیل جنابعالی به عنوان فردی که وقت خود را صرف بررسی مسائل فرق و مذاهب اسلامی کرده اید در این زمینه چیست ؟
دکتر فرمانیان: به اعتقاد من در ظهور و گسترش گروه های تکفیری سه عامل نقش داشتند.دو دسته این عوامل در درون جهان اسلام و دسته سوم در بیرون از جامعه اسلامی قرار دارد.
جوان مسلمان ما وقتی که به پیرامون خود نگاه می کند مشاهده می نماید که در بسیاری از مناطق دنیای اسلام فرهنگ غرب به عنوان فرهنگ مسلط مطرح شده و آموزه های اسلامی در حال کم رنگ شدن هستند .در این شرایط این جوان به قول خودش می گوید که باید کاری کرد.
عامل دوم دخیل در این زمینه فقر و فلاکت فرهنگی و اقتصادی است که دنیای اسلام را فرا گرفته است.دنیای اسلام در شرایط کنونی روز به روز ضعیف تر شده و در نقطه مقابل دنیای غرب در حال تقویت شدن است .در کنار این شرایط حکام مستبد و سکولاری حضور دارند که جز حفظ قدرت شان به چیز دیگری فکر نمی کنند.در این شرایط جوان مسلمان ما باید چکار کند ؟لاجرم دست به اعمال خشونت آمیز می زند.
یک عده هم هستند که از این شرایط سوء استفاده کرده و این خشونت طلبی را در جامعه اهل سنت تئوریزه کرده اند.این افراد به جوانان چنین القاء می کنند که تنها راه رسیدن به حکومت اسلامی این است که دست به اسلحه ببرند.این عده برای توجیه فقهی اعمال خشونت بار خود تمامی حاکمان کشور های اسلامی را هم کافر اعلام می کنند.زمانی هم که یکی کافر اعلام شد جنگ با وی واجب می گردد.
بنده در این زمینه اعتقاد دارم که زمانی که عده ای تفکر خشونت و تکفیر را بر اساس ظاهر آیات و احادیث تئوریزه می کنند،این تفکر به یک برداشت مقبول و مشروع تبدیل می گردد.گروه های تکفیری برای توجیه اعمال غیر انسانی خود به جمله ای از ابن تیمیه استناد می کنند که تاکید می کند که دین با تکیه بر کتاب آسمانی و شمشیر دوام پیدا می کند .وقتی که انسان به این ظواهر اعتماد کند به مسیرهای ناصواب سوق پیدا می کند.
زمانی که جمیع این شرایط در کنار هم جمع شد عامل خارجی که همان استعمارگران غربی هستند ورود می کنند.این عامل یا به شکل مستقیم گروه های تندرو را مورد حمایت خود قرار می دهد، یا اینکه به کشورهایی که بازوی غرب در جهان اسلام هستند گفته می شود از آنها حمایت کنند.کشورهای استعماری با تمام امکانات از گروه های افراطی حمایت می کنند و به آنها اسلحه می رسانند و آتش جنگ و چند دستگی را در دنیای اسلام روشن می کنند.
به اعتقاد من تنها راه مقابله با این گونه فعالیت ها این است که علمای بزرگوار اهل سنت به جوانان خود اثبات نمایند که اعتقاد و رویه سلف آن چیزی نیست که از طرف این گروه ها تبلیغ می گردد.علمای اهل سنت این مسائل را بصورت جدی تببین کنند.جوان اهل سنت باید بداند که صحابه و تابعین در زمینه هایی مثل خون ،مال و آبروی مسلمان احتیاط زیادی داشتند و رویه آنها خشونت و کشتار نبوده است.تلاش ،مجاهدت و البته مطالعه مستمر علما در این زمینه و آگاهی بخشی به جوانان اهل سنت یک پادزهر مناسب برای مقابله با این گونه آسیب ها خواهد بود.
در ماه های اخیر اخبار موثقی در زمینه حمایت آمریکا از اعضای داعش در افغانستان منتشر شده است .خیلی از صاحب نظران از بدو پیدایش فتنه داعش این گروه را دست پرورده آمریکا و اسرائیل می دانستند.از نگاه جنابعالی آمریکا از پرورش و گسترش گروه هایی مثل داعش بدنبال چه اهدافی است؟
دکتر فرمانیان : آمریکا در منطقه ما دنبال چند هدف اساسی است.هدف اول حفظ امنیت اسرائیل،دوم تامین امنیت نفت ،سوم تامین نفت ارزان و چهارم حفظ وابستگی حاکمان منطقه به غرب است.
آمریکا برای رسیدن به این اهداف به یک مترسک نیاز دارد .اسم این مترسک امروز داعش است .هر گاه این مترسک بدلایل مختلف بخواهد سقوط کند،آمریکا از آن حمایت کرده و دوباره آن را محکم می کند.هر زمان هم تشخیص دهد که این مترسک بر خلاف منافع ملی آن کشور است مترسک را ساقط می کند.
در حال حاضر جهان اسلام در حال آگاهی یافتن از تحولات پیرامونی است .افکار عمومی دنیای اسلام به توانایی های خود پی برده و در صدد حرکت در مسیر استقلال و عزت خود است.اما امریکا با این فضا مخالف است.آمریکا پادشاه و رئیس جمهور مستقل نمی خواهد.آمریکا دوست ندارد توجهات افکار عمومی مردم منطقه به سمت اسرائیل جلب گردد.
تنها راه آمریکا برای رسیدن به اهداف فوق این است که دنیای اسلام درگیر یک موجود چموش بنام داعش گردد.هر قدر هم که به این موجود چموش گفته می شود که اقداماتش در مسیر اهداف و منافع کفار است قبول نمی کند.آمریکا در کشور های اسلامی درگیر به هر دو طرف جنگ اسلحه فروخته و با درآمد کسب شده کارخانجات اسلحه سازی خود را تقویت می کند .نکته جالب این است که خود امریکا به عنوان ناجی در این مهلکه وارد شده و به بلاد اسلامی قشون کشی می کند.
ایالات متحده با تقویت گروه هایی مثل داعش و القاعده جهان اسلام را به سمت جنگ و نابودی سوق داه و از منافع این جنگ به شکل بهینه بهره برداری می کند.در همین چارچوب آمریکا هر جا که حس کند داعش در حال تضعیف شدن است،تلاش می کند آن را حفظ کرده و از نابودی آن جلوگیری نماید.البته باید به این مساله هم توجه داشت که اگر مترسک داعش در نهایت بیافتد، باید منتظر ظهور یک مترسک جدید و با نامی دیگر باشیم.
یکی از اعتقادات دلسوزان امت اسلامی ضرورت دشمن شناسی صحیح در دنیای اسلام است.بنظر می رسد در سال های اخیر برخی از جریانات در حال دشمن سازی های جدید برای مسلمانان هستند.از دیدگاه جنابعالی حلقه مفقوده دنیای اسلام در زمینه دشمن شناسی درست چیست؟
دکتر فرمانیان : احساس من این است که مهم ترین علت بروز برخی از مشکلات کنونی در جامعه اسلامی ،عدم تعامل صحیح و درست علما و بزرگان دنیای اسلام است .شما ملاحظه کنید در دنیای اسلام، حاکمان اسلامی برای حل مشکلات شان تا چه اندازه با کشورهای غربی تعامل دارند و چه اندازه با سایر کشور های اسلامی مراوده می کنند؟
متاسفانه خیلی از جلسات و نشست های برگزار شده بین علمای شیعه و سنی در سال های گذشته یک نشست صرفا تعارفی بوده است.باید از این فضا عبور کنیم .ما باید وارد مذاکرات چالشی گردیم .یعنی در عین حفظ احترام یکدیگر،ضمن طرح انتقادات موجود ،بدنبال راهکار عبور از این فضا باشیم.
سیاسیون جهان اسلام هم نشست های سازنده کمتری با یکدیگر برگزار می کنند.اشکال برخی از سیاسیون مسلمان این است که به محض وقوع یک رویداد هر دو طرف در رسانه ها بر علیه یکدیگر موضع گیری می کنند.این رویه غلط است.سیاسیون باید بجای جنگ رسانه ای به سمت گفتگو و مذاکرات رودر رو با یکدیگر حرکت نمایند .متاسفانه برخی از رهبران مسلمان باب گفتگوی دیپلماتیک را می بندند و با رسانه ها گفتگو می کنند.این مشکل بزرگ دنیای اسلام است.
علمای ما هم متاسفانه در همین فضا هستند و بجای گفتگوهای سازنده با یکدیگر به سمت تقابل نظری با هم حرکت می نمایند.نتیجه این فضا ایجاد سرخوردگی در بین جوانان مسلمان است.
از طرف دیگر در برخی از کشورهای اسلامی به علت مناسبات نزدیک حاکمان با غرب کمترین انتقادات از آنها انجام می گیرد. اما در نقطه مقابل نسبت به مذهب مقابل مباحث تندی مطرح می شود.در این شرایط جوان ما چطور می تواند دشمن شناسی صحیح داشته باشد .جریان رسانه ای قابل توجهی هم در کشورهای مذکور در زمینه دشمن سازی جدید انجام می گردد.ذهنیت عوام هم تحت تاثیر این فضاسازیها قرار گرفته و آنها هم بجای تمرکز بر دشمنی های آمریکا و غرب بر علیه دنیای اسلام ،به سمت و سویی متفاوت نگاه می کنند .این جابجایی دشمن است.
اسلام هراسی یکی از راهبردهای اساسی غرب در قبال دنیای اسلام است .از دیگاه جنابعالی علمای مسلمان بویژه علمای اهل سنت ایران در جهت مقابله با این سناریو باید چگونه عمل کنند؟
دکتر فرمانیان :بخش قابل توجهی از علمای مسلمان متاسفانه در قبال خیلی از رویدادهای ناگوار جاری در دنیای اسلام سکوت پیشه کرده اند .بنظر من علما باید با روش های مختلف مردم را نسبت به ابعاد این مساله آگاه نمایند.اولین روش قابل استفاده در این زمینه استفاده از تریبون هایی است که در اختیار علما قرار دارد .خطبه های نماز جمعه و محافل سخنرانی های دینی از جمله این تریبون هاست که باید با استفاده از آن ابعاد دشمنی های غرب با دنیای اسلام تشریح گردد.
روش دوم استفاده بهینه از فضای مجازی برای روشنگری است.استفاده از این زمینه ها محتاج هزینه خاصی نیست .تنها عنصر لازم برای ورود در این عرصه همت علماست .غرب از این امکانات بر علیه دنیای اسلام استفاده می کند .ما هم باید از این ابزارها در جهت تقویت پایه های اسلام استفاده کنیم.
راهکار سوم نگارش مقالات ،کتب و جزوات کوتاه آموزشی است .این کار بیار ساده است و در خیلی از موارد علما می توانند پیام های مد نظر خود را حتی در قالب یک صفحه به مخاطبان خود انتقال دهند.
ارتباط موثر تر علما با جوانان و همنشینی با آنها هم در این عرصه از ضروریات کار است .تجربه شخصی من ثابت کرده است که باید با جوانان به اقتضای سن و روحیات خاص آنها برخورد کرد.ارتباط موثرتر علما با مدارس و پاسخگویی به شبهات دانش آموزان هم می تواند حلقه های ارتباطی آنها با جامعه را مستحکم تر نماید .امروزه ابزار و شیوه های ارتباط گیری علما با جامعه بسیار راحت تر از گذشته شده است و علمای مسلمان در مذاهب مختلف باید به سمت استفاده از شیوه های نوین ارتباط گیری حرکت نمایند.
برخی از علمای ما از کمبود منابع موثق و قابل اعتماد در زمینه مقابله فکری و فقهی با جریانات تکفیری گلایه دارند.در این زمینه تلاش خاص علمی انجام شده است؟
دکتر فرمانیان: در این زمینه ما در نظر داریم در آینده نزدیک سایتی را راه اندازی کنیم که تمام محتوای علمی ارائه شده از طرف علمای اهل سنت در موضوع تکفیر را در آنجا تجمیع نماییم .در کنار آنها دیدگاه علمای شیعه هم ارائه خواهد شد.تمامی مقالات کنگره بین المللی مقابله با جریانات تکفیری را هم در یک سایت منتشر خواهیم کرد.
بسیاری از این مطالب متعلق به علما و صاحب نظران اهل سنت است.در این سایت پاسخ به شبهات را هم در برنامه داریم .اخبار و تحولات مرتبط با بحث تکفیری ها را هم در این سایت منتشر می کنیم.
این مجموعه یک سایت مرجع در زمینه مقابله با تفکرات تکفیری خواهد شد .ما آمادگی حمایت از آثار علمای اهل سنت در بحث تکفیر را هم داریم .ما کمک می کنیم که این آثار در یک انتشارات اهل سنت منتشر شود.
تلاش می کنیم یک نهضت ضد تکفیری را در ایران اسلامی راه اندازی کنیم .ما در این زمینه دست همه علما و دانشگاهیان اهل سنت را به گرمی می فشاریم و آماده کمک به عزیران فعال در این زمینه هستیم.مجموعه دستگاه های فرهنگی کشور زمینه لازم برای کمک به این گونه فعالیت ها را دارند.ان شاالله که همه این فعالیت ها باعث برچیده شدن آفت تندروی و خشونت از دنیای اسلام گردد./اساس نیوز
