حقوق بشر

مسیر شما: صفحه اصلی»حقوق بشر»سازوکار ناشناخته در فضای رسانه ای کشور؛ نگاهی به سازکار نظام بررسی دوره‌ای جهانی حقوق بشر

سازوکار ناشناخته در فضای رسانه ای کشور
نگاهی به سازکار نظام بررسی دوره‌ای جهانی حقوق بشر

شورای حقوق بشر امکان طرح قطعنامه‌های کشوری و سایر رویه‌های نظارتی که در کمیسیون حقوق بشر بوده است نظیر رویه‌های جدید دریافت شکایات (که جایگزین رویه 1503 شده است) را در کنار ساز کار یو.پی.آر مطرح ساخته است.

بررسی سیر تحولات سازوکارهای نظارتی حقوق بشر دال بر آن است که فضای سیاست‌زده‌ی حاکم بر کمیسیون حقوق بشر منجر به تشکیل شورای حقوق بشر گشته است که البته تغییرات ساختاری را نیز به همراه داشته است. از جمله تحولات مثبت که مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران نیز قرار داشته، ابداع سازوکار بررسی دوره‌ای جهانی وضعیت حقوق بشر در کشورها بوده که نوشتار زیر[1] بدان پرداخته است.

مقدمه

کارکرد ضعیف و کم تأثیر کمیسیون حقوق بشر در پیشبرد و تشویق احترام به حقوق بشر در جهان و نظارت بر وضعیت حقوق بشر در کشورها از یک طرف و بی‌اعتبار شدن روزافزون کمیسیون تحت تأثیر عضویت کشورهای ناقض حقوق بشر و اعمال نفوذ آنها در تصمیم‌گیری‌ها از طرف دیگر در کنار سوءاستفاده ابزاری و سیاسی از این نهاد حقوق بشری از مهم‌ترین دلایل انحلال کمیسیون حقوق بشر و تأسیس شورای حقوق بشر به جای آن است.

متعاقب تأسیس شورای حقوق بشر توسط مجمع عمومی در سوم آوریل 2006 و بر اساس ماده 6 بخش اجرایی قطعنامه مزبور، این نهاد موظف گردید تا در اختیارات، فعالیت‌ها و سازوکارهای کمیسیون حقوق بشر سابق بازنگری و ساختار شورای حقوق بشر را بر اساس فرآیند جدید طراحی و سازمان‌دهی نماید. در ساختار پیشنهادی شورای حقوق بشرکه در پنجمین نشست شورا در تاریخ 28 خرداد 86 با اجماع اعضا به تصویب رسید ، رویه‌ای دائمی بنام سازوکار بررسی دوره‌ای و جهانی موسوم به Universal PeriodicReview (یو.پی.آر) بنیان گذاشته شد که در چارچوب آن وضعیت حقوق بشر کلیه کشورها در دوره‌های مشخص مورد بررسی قرار می‌گیرد.

سازوکار مزبور به عنوان مهم‌ترین ابزار نظارتی شورای حقوق بشر با هدف نظارت، ارتقا و حمایت از حقوق بشر در تمامی کشورها و مبتنی بر گفتگو و همکاری بوده و بر مبنای اطلاعات قابل اتکا و هدفمند و رفتار برابر با تمام دولت‌ها استوار می‌باشد. قرار است با استفاده از این ساز و کار و بر اساس یک برنامه منظم تعهدات و پایبندی‌های حقوق بشری تمام 192 کشور جهان (در حال حاضر) مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند. فرآیند سازوکار بررسی دوره‌ای و جهانی به‌نحوی است که کشورهای تحت بررسی در یک گفتگوی تعاملی و متقابل در برابر جامعه جهانی به‌طور کامل درگیر مباحث حقوق بشری خود می‌گردند.

1. کمیسیون حقوق بشر به موجب قطعنامه شماره 5 مجمع عمومی مصوب سال 1946 زیر نظر شورای اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی ملل متحد تشکیل و پیشبرد و تشویق احترام به حقوق بشر را دنبال می‌نمود.

2. قطعنامه شماره 251/60 مصوب 3 آوریل 2006.

3. A/HRC/5/L

4. در کمیسیون حقوق بشر روند بررسی وضعیت حقوق بشر کشورها و نظارت کمیسیون بر نحوه‌ی اجرای معاهدات حقوق بشری توسط اعضای جامعه بین‌المللی به صورتی بود که تنها وضعیت تعداد اندکی از کشورها در کمیسیون حقوق بشر مورد بررسی قرار می‌گرفت و کمیسیون مزبور به صورت ابزاری در دست قدرت‌های بزرگ برای اعمال فشار علیه تعدادی از کشورها عمل می‌نمود.

برای شناخت هرچه بیشتر از سازوکار بررسی دوره‌ای و جهانی حقوق بشر در کشورها ضروری است ضمن آگاهی از علل و عوامل شکل‌گیری سازوکار مزبور، اهداف و اصول آن، نحوه‌ی انتخاب کشورها برای بررسی دوره‌ای و جهانی، نحوه‌ی بررسی وضعیت حقوق بشر کشورها، نحوه‌ی انتخاب گروه تروئیکا و روش کار آن در برابر گروه کاری، روش کار بررسی گزارش کشورها در جلسه شورای حقوق بشر و نحوه‌ی پیگیری گزارش نهایی مورد تشریح قرار گیرد؛ ذیلاً در خصوص مسائل فوق توضیح داده خواهد شد.

مبنای سازوکار بررسی دوره‌ای یو.پی.آر

مبنا و اساس بررسی وضعیت حقوق بشر کشورها در چارچوب سازوکار بررسی دوره‌ای و جهانی به شرح ذیل است:

1. منشور ملل متحد

2. اعلامیه جهانی حقوق بشر

3. معاهدات حقوق بشری که کشورها به عضویت آنها در آمده‌اند

4. تعهدات دواطلبانه دولت‌ها از جمله تعهداتی که در چارچوب انتخابات و اعلام نامزدی کشورها برای عضویت در شورا داده می‌شود

5. حقوق بین‌الملل بشر دوستانه در موارد قابل استناد به آن

اصول ساز و کار بررسی دوره‌ای و جهانی یو.پی.آر

در سازوکار بررسی دوره‌ای و جهانی که در سند نهادسازی شورای حقوق بشر مشخص شده است، اصول ذیل مورد توجه طراحان بوده است:

1. ارتقاء جهان‌شمولی، وابستگی متقابل، لاینفک بودن، وابسته به هم بودن تمامی حقوق بشر

2. ایجاد مکانیزمی مبتنی بر هدف‌مندی، اطلاعات قابل اتکا و گفتگوی تعاملی

3. تضمین پوشش جهانی و رفتاری برابر با تمامی کشورها

4. ایجاد یک روند بین دولتی بر محور اعضای سازمان ملل متحد

5. درگیر نمودن کامل کشور بررسی شونده در موضوع حقوق بشر

6. لزوم برخورداری از یک سیستم مکمل و بدون تکرار مکانیزم‌های موازی حقوق بشری

7. مبتنی بر فرآیندی عینی، شفاف، غیر گزینشی، سازنده، رفتاری غیرخصمانه و غیرسیاسی

8. توان‌فرسا نبودن برای کشور بررسی شونده و همچنین برای دستور کار شورا

9. لحاظ نمودن دیدگاه جنسیتی

10. طولانی نشدن و در عین حال واقع‌گرایانه بودن فرآیند بررسی و عدم اختصاص منابع انسانی و مالی زیادی به آن

11. عدم کاهش ظرفیت شورا در پاسخ‌گویی به وضعیت‌های اضطراری حقوق بشری

12. توجه به سطح توسعه یافتگی و ویژه‌گی‌های خاص کشورها به هنگام بررسی وضعیت آنها

13. تضمین مشارکت تمامی طرف‌های ذی‌ربط از جمله سازمان‌های غیر دولتی و نهادهای ملی حقوق بشری در فرآیند بررسی وضعیت‌های حقوق بشری

اهداف سازوکار یو.پی.آر

بر اساس سند نهادسازی شورای حقوق بشر اهداف سازوکار بررسی دوره‌ای و جهانی شورای حقوق بشر به شرح ذیل می‌باشد:

1. ارتقای وضعیت حقوق بشر در کشورها بر اساس فرآیند همکاری و گفتگوی تعاملی

2. انجام تعهدات و پایبندی‌های حقوق بشری کشورها و بررسی و ارزیابی پیشرفت‌ها و آگاهی از چالش‌ها و مشکلات آنها

3. بالا بردن توان و ظرفیت کشورهای مورد بررسی در جهت حمایت از حقوق بشر در این کشورها

4. مشارکت دادن جامعه مدنی و جامعه بین‌المللی در بهبود عملکرد حقوق بشری کشورها

5. تشویق به همکاری با شورای حقوق بشر و سازوکارهای آن (نظیر رویه‌های ویژه و رویه‌های شکایات) و نهادهای حقوق بشری سازمان ملل (نظیر دفتر کمیساریای عالی)

انتخاب کشورها

1. برای بررسی در چارچوب سازوکار بررسی دوره‌ای و جهانی برای اولین دوره‌ی چهار ساله بر اساس قرعه‌کشی صورت خواهد گرفت. بررسی‌های در دوره‌های بعدی نیز بر اساس نوبت بررسی در دوره اول تعیین خواهد شد. این امر مستلزم بررسی وضعیت 48 کشور در هر سال طی سه نشست دو هفته‌ای گروه کاری خواهد بود. در همین رابطه قرعه‌کشی برای نوبت‌بندی بررسی وضعیت کشورها در جریان برگزاری اجلاس ششم شورای حقوق بشر انجام پذیرفت و همه کشورهای عضو سازمان ملل در نوبت بررسی وضعیت خود از سال 2008 تا 2011 بر اساس جدول پیوست قرار گرفتند. اولین دوره‌ی بررسی کشورها چهار سال خواهد بود.

2. در اولین نشست گروه کاری بررسی دوره‌ای و جهانی وضعیت حقوق بشر که به مدت دو هفته از تاریخ 19 لغایت 30 فروردین 87 (7 تا 18 آوریل 2008) در ژنو برگزار شد، وضعیت 16 کشور شامل بحرین، اکوادر، تونس، مراکش، اندونزی، فنلاند، انگلیس، هند، برزیل، فیلیپین، الجزایر، لهستان، هلند، آفریقای جنوبی، جمهوری چک و آرژانتین مورد بررسی قرار گرفت. در دومین جلسه گروه کاری نیز که از تاریخ 16 لغایت 27 اردیبهشت (5 تا 16 می 2008) برگزار شد وضعیت کشورهای بنین، فرانسه، گابن، غنا، گواتمالا، ژاپن، کره جنوبی، مالی، پاکستان، پرو، رومانی، سریلانکا، سوئیس، تونگا، اوکراین و زامبیا مورد بررسی گروه کاری قرار گرفت.

نحوه‌ی تهیه و آماده سازی گزارش‌ها

اطلاعات قابل استناد برای بررسی وضعیت کشورها در چارچوب ساز و کار بررسی دوره‌ای و جهانی بر اساس سه گزارش ذیل می‌باشد:

1. گزارشی که توسط کشور تحت بررسی به‌عنوان گزارش ملی تهیه می‌شود و حداکثر 20 صفحه می‌باشد؛ توصیه شورای حقوق بشر به کشورها این است که این گزارش‌ها از طریق یک فرآیند مشورت در سطح ملی با تمام نهادهای ذیربط صورت پذیرد. شورای حقوق بشر در ششمین نشست خود، معیارهایی را برای تهیه گزارش ملی تعیین نموده است.

کشورهای عضو شورا (اعضای گروه کاری) و کشورهای ناظر هرکدام در صورت تمایل می‌توانند ضمن ثبت نام و اخذ نوبت برای ایراد سخنرانی، به طرح دیدگاه‌های خود در مورد مسایل حقوق بشری در کشور تحت بررسی بپردازند. حداکثر زمان برای کشورهای عضو سه دقیقه و کشورهای ناظر دو دقیقه می‌باشد. تعداد کشورهای داوطلب برای سخنرانی اعم از عضو شورا یا غیرعضو (به‌دلیل کمبود زمان) نبایستی از 45 کشور تجاوز نماید.

تشریح روش‌ها و فرآیند مشورت‌های انجام شده Stakeholders با نهاد های ذی‌ربط در تهیه گزارش مزبور، مورد توجه قرار دادن سوابق کشور تحت بررسی به‌ویژه درخصوص ساختارهای نهادی و هنجاری ارتقا و حمایت از حقوق بشر شامل قانون اساسی، قانون‌ گذاری، سیاست‌ها و حقوق ملی و زیرساخت‌های حقوق بشری نظیر نهادهای ملی حقوق بشر شامل اجرای تعهدات حقوق بشری بین المللی قانون‌گذاری ملی و تعهدات داوطلبانه و همچنین نهادهای ملی حقوق بشری، آگاهی‌های عمومی حقوق بشری و همکاری با سازوکارهای حقوق بشری، اشاره به دستاوردها و اقدامات مثبت و همچنین چالش‌ها و محدودیت‌ها وتشریح اولویت‌های اصلی ملی و طرح‌های موجود جهت فائق آمدن بر چالش‌ها و محدودیت‌ها و ارتقای وضعیت حقوق بشر از معیارهای عنوان شده می‌باشد.

2. گزارشی که توسط دفتر کمیساریای عالی تدوین شده و شامل مجموعه‌ای از اطلاعات قابل استناد از گزارش نهادهای معاهده‌ای، رویه‌های ویژه و سایر نهادهای مرتبط سازمان ملل متحد می‌باشد حد اکثر 10 صفحه می‌باشد.

3. گزارش خلاصه‌ای که توسط دفتر کمیساریای عالی از مجموع اطلاعات قابل اتکا و معتبر ارسالی توسط سازمان‌های غیر‌دولتی، مؤسسات حقوق بشری ملی، اتحادیه‌های کارگری تهیه می‌نماید و حداکثر 10 صفحه می‌باشد.

4. گزارش ملی و دو گزارش تهیه شده توسط دفتر کمیسر عالی بایستی بر اساس قطعنامه شماره 208/53 مورخ 14 ژانویه 1999 به شش زبان انگلیسی، چینی، فرانسوی، عربی، اسپانیایی و روسی ترجمه و 6 هفته قبل از برگزاری نشست بررسی گزارش کشور تحت بررسی به گروه کاری وضعیت‌ها ارسال گردد.

نحوه‌ی انتخاب گروه تروئیکا و روش کار آن در برابر گروه کاری یو.پی.آر

1. بررسی وضعیت حقوق بشر کشورها توسط گروه کاری یو.پی.آر صورت خواهد گرفت. گروه کاری از 47 عضو شورای حقوق بشر ترکیب یافته و ریاست آن به عهده رئیس شورای حقوق بشر می‌باشد. گفتگوهای تعاملی بین کشور بررسی شونده و شورای حقوق بشر تنها در گروه کاری انجام خواهد شد.

2. شورای حقوق بشر به‌منظور تسهیل در امر بررسی وضعیت حقوق بشر کشورها و بر اساس سند نهاد‌سازی یک گروه گزارشگر مرکب از 3 کشور از اعضای شورای حقوق بشر را از گروه‌های مختلف جغرافیایی با قید قرعه انتخاب می‌نماید. کشور تحت بررسی می‌تواند یکی از گزارشگران را از منطقه خود انتخاب و برای یکبار با یکی از گزارشگران انتخابی مخالفت نماید. گزارشگران نیز می‌توانند پس از انتخاب، انصراف خود را از همکاری در گروه مزبور اعلام نمایند. محدودیتی برای اعلام انصراف گزارشگران وجود ندارد. دفتر کمیسر عالی حقوق بشر کمک فنی و مساعدت لازم را برای گزارشگران فراهم می‌آورد.

3. براساس سند نهادسازی شورای حقوق بشر برای بررسی وضعیت هر کشور سه گزارشگر (گروه تروئیکا) از سوی شورای حقوق بشر انتخاب که وظیفه هماهنگی موضوعات سؤالات ارائه شده به کشور یو.پی.آر بررسی شونده و تدوین گزارش نشست گروه کاری را عهده‌دار خواهند بود

4. بر اساس اعلامیه‌ی مورخ 9 اسفند 1386 (28 اردیبهشت 2008) رئیس شورای حقوق بشر نقش اعضای تروئیکا گرد‌آوری سؤالات و یا موضوعات جهت تسهیل آماده‌سازی کشور تحت بررسی برای انجام گفتگوی تعاملی است. اعضای تروئیکا بدون ارائه هرگونه نظری نسبت به سؤالات و موضوعات نسبت به انتقال آنها اقدام می‌کنند و از هرگونه ارزیابی مسایل مطروحه از سوی کشورها و همچنین وضعیت حقوق بشری آنها خودداری می‌نمایند.

5. کشورها در صورت تمایل می‌توانند سؤالات خود را برای دریافت پاسخ از کشور تحت بررسی به گروه تروئیکا ارائه تا از این طریق به دبیرخانه شورای حقوق بشر ارسال گردد. این سؤالات بایستی با سند نهاد یو.پی.آرسازی شورا مطابقت و بر اساس اصول و اهداف و بر مبنای سه گزارش تهیه شده در ارتباط با کشور تحت بررسی باشد. دبیرخانه سؤالات و موضوعات دریافتی را به کشور تحت بررسی ارسال می‌نماید. ارسال سؤالات بایستی حداکثر تا 10 روز کاری قبل از شروع تاریخ نشست گروه کاری بررسی وضعیت کشور مورد نظر، به آن کشور ارسال گردیده باشد.

6. گروه تروئیکا سؤالات و موضوعات را بر اساس محتوا و ساختار گزارش ارائه شده توسط کشور تحت بررسی دسته‌بندی می‌نماید با توجه به فرآیند شفاف یو.پی.آر در سؤالات و موضوعات مطروحه در میان اعضای شورا و کشورهای ناظر توزیع می‌شود.

7. کشور تحت بررسی در صورت تمایل می‌تواند پاسخ سؤالات و موضوعات مطروحه را به گروه تروئیکا ارسال و یا به هنگام بررسی وضعیت خود در جلسه گروه کاری ارائه نماید.

نحوه‌ی بررسی وضعیت حقوق بشر کشورها در نشست گروه کاری یو.پی.آر

1. گفتگوی تعاملی سازوکار یو.پی.آر تنها در نشست گروه کاری مورد بررسی قرار خواهد گرفت

2. مدت زمان بررسی وضعیت یک کشور در نشست گروه کاری سه ساعت می‌باشد؛ که کشور تحت بررسی می‌تواند به مدت یک ساعت به تشریح وضعیت حقوق بشر خود، پاسخ به سؤالات مطروحه قبلی و سؤالات مطروحه به هنگام طرح در جلسه گروه کاری ویا جمع‌بندی نظرات در پایان جلسه بررسی بپردازد

3. کشورهای عضو شورا (اعضای گروه کاری) و کشورهای ناظر هرکدام در صورت تمایل می‌توانند ضمن ثبت نام و اخذ نوبت برای ایراد سخنرانی، به طرح دیدگاه‌های خود در مورد مسایل حقوق بشری در کشور تحت بررسی بپردازند. حداکثر زمان برای کشورهای عضو سه دقیقه و کشورهای ناظر دو دقیقه می‌باشد. تعداد کشورهای داوطلب برای سخنرانی اعم از عضو شورا یا غیرعضو (به‌دلیل کمبود زمان) نبایستی از 45 کشور تجاوز نماید

4. گروه کاری پس از اتمام جلسه بررسی گزارش جلسه را به گروه تروئیکای منتخب شورای حقوق بشر ارائه تا با همکاری دبیرخانه و کشور تحت بررسی به تهیه و تدوین گزارش و ارائه آن به گروه کاری جهت تصویب اقدام نماید . کشور تحت بررسی می‌بایست به‌طور کامل در جریان تدوین گزارش قرار داشته باشد

5. گروه کاری پس از آماده‌سازی و تدوین گزارش توسط تروئیکا برای مدت نیم ساعت تشکیل جلسه داده و با استماع بیانیه‌ی تروئیکا در خصوص نحوه‌ی تدوین گزارش، نسبت به تصویب گزارش ارائه شده اقدام می‌نماید. البته بین زمان اتمام نشست بررسی گروه کاری سازوکار و ارائه بر اساس رویه‌ای که رئیس گروه کاری در جریان دوره اول بررسی وضعیت کشورها اتخاذ نمود به‌دلیل ضیق وقت تنها 45 کشور می‌توانند داوطلب شرکت در گفتگوی تعاملی باشند. گروه کاری قبل از شروع بحث مربوط به هر کشور، فهرست داوطلبان را ثبت خواهد نمود. بدیهی است که بیش از 45 کشور اجازه شرکت در گفتگوی تعاملی را نخواهند داشت.

برای گزارش توسط گروه تروئیکا به گروه کاری فوق، زمان معقولی در نظر گرفته می‌شود. این زمان به هنگام بررسی وضعیت 32 کشور در مرحله‌ی اول و دوم حداقل 48 ساعت (2 روز کاری) بوده است.

6. انتظار می‌رود کلیه توصیه‌های ارائه شده در نشست بررسی گروه کاری، بر اساس مفاد سند نهاد سازی مورد پذیرش کشور تحت بررسی قرار گیرد. در تمامی مواردی که توصیه‌ها مورد حمایت کشور تحت بررسی قرار دارد، همان‌گونه باید مورد شناسایی قرار گرفته و در گزارش آورده شود. به سایر توصیه‌ها و نقطه نظرات کشورها در گزارش اشاره خواهد شد. هر دو نوع توصیه‌ها در گزارش گروه کاری گنجانده شده و به نشست شورای حقوق بشر برای تصویب نهایی ارائه می‌گردد

انتظار می‌رود کشور تحت بررسی توصیه‌های مورد حمایت خود و همچنین تعهدات داوطلبانه را پیگیری نماید

7. کشور تحت بررسی می‌تواند نظرات خود را در خصوص توصیه‌ها یا جمع‌بندی‌های اعلام شده و همچنین تعهدات داوطلبانه‌اش در هر زمانی که مناسب بداند، چه در جریان نشست گروه کاری یا در مدت زمان بین جلسه گروه کاری و نشست بعدی شورای حقوق بشر یا به هنگام برگزاری جلسه بعدی شورای حقوق بشر اعلام نماید

8. در بخش انتهایی گزارش گروه کاری قید می‌شود که توصیه‌ها و جمع‌بندی‌های به‌عنوان نظر گروه کاری سازوکار یو.پی.آر به حساب نیامده بلکه به‌عنوان موضع کشورهای پیشنهاد کننده و یا کشور تحت بررسی می‌باشد. البته کشور تحت بررسی مخیر است که توصیه‌ها را پذیرفته و یا از قبول آنها صرف نظر نماید.

نحوه‌ی بررسی گزارش گروه کاری در جلسه شورای حقوق بشر و تصویب گزارش نهایی

1. گزارش مصوب گروه کاری یو.پی.آر در اولین نشست عادی شورای حقوق بشر جهت تصویب نهایی ارائه می‌گردد. چارچوب و شکل گزارش نهایی شامل خلاصه‌ای از اقدامات انجام شده در روند بررسی، توصیه‌ها و نتایج و تعهدات داوطلبانه خواهد بود

2. فرآیند بررسی در گروه کاری با تصویب گزارش نهایی بررسی‌ها در جلسه عادی شورای حقوق بشر پایان می‌یابد

3. قبل از تصویب گزارش نهایی در شورای حقوق بشر، گزارش گروه کاری همراه با نظرات کشور تحت بررسی در ارتباط با توصیه‌ها، جمع‌بندی‌ها و همچنین تعهدات داوطلبانه کشور تحت بررسی و پاسخ‌های ارائه شده به سؤالات و موضوعات مطروحه که قبلاً در گفتگوی تعاملی در گروه کاری به‌طور کامل به آن پرداخته نشده بود، مطرح و در گزارش نهایی درج خواهد شد

4. خلاصه‌ای از نظرات مطروحه توسط کشور تحت بررسی، اعضای شورای حقوق بشر و کشورهای ناظر و همچنین نقطه نظرات سایر نهاد‌های ذی‌ربط که قبل از تصویب گزارش نهایی در جلسه شورا مطرح شده‌اند، در گزارش مربوط به نشست شورای حقوق بشر ذکر خواهد شد

5. محتوای گزارش نهایی می‌تواند شامل مواردی چون ارزیابی وضعیت حقوق بشر در کشور مورد نظر از جمله تحولات مثبت و چالش‌های فرا روی آن، تأکید بر افزایش همکاری جهت حمایت و ارتقای حقوق بشر، تصویب کمک‌های فنی و ظرفیت‌سازی در مشورت با کشور ذی‌ربط و با رضایت آن و تعهدات داوطلبانه کشور بررسی شونده باشد

نحوه‌ی مشارکت سازمان‌های غیردولتی

سازمان‌های غیر‌دولتی و نهاد‌های ملی حقوق بشری و... می توانند در جلسات گروه کاری و نشست‌های شورای حقوق بشر مشارکت داشته باشند. اما از اظهار نظر و ایراد نطق و انتشار بیانیه در گروه کاری بررسی وضعیت‌های حقوق بشری منع شده اند‌. در عین حال سازمان‌هایی غیر دولتی در جلسات شورای حقوق بشر و به هنگام تصویب نهایی گزارش کشورها می‌توانند نظرات خود را از طریق بیانیه و یا ایراد نطق مطرح نمایند. در مجموع سازمان‌های غیردولتی در چهار سطح در جریان سازوکار یو. پی.آر حضور داشته و ایفای نقش می‌نمایند.

1. ارائه‌ی مشورت‌های لازم به کشور تحت بررسی هنگام تهیه گزارش ملی

2. ارائه‌ی اطلاعات به دفتر کمیساریای عالی برای تهیه اطلاعات قابل اتکا و اعتماد در ارتباط با کشور تحت بررسی

3. ارائه‌ی مشورت و تأثیرگذاری در نظرات برخی کشورها به منظور طرح دیدگاه‌های مورد نظر آنها در خصوص مسایل حقوق بشر کشور تحت بررسی به‌هنگام بررسی وضعیت آن کشور در گروه کاری

4. ایراد سخنرانی و ارائه‌ی مشورت به کشورها به هنگام بررسی و تصویب نهایی گزارش کشور مورد نظر در اجلاس شورای حقوق بشر

سایر سازوکارهای نظارتی شورا

شایان ذکر است شورای حقوق بشر امکان طرح قطعنامه‌های کشوری و سایر رویه‌های نظارتی که در کمیسیون حقوق بشر بوده است نظیر رویه‌های جدید دریافت شکایات (که جایگزین رویه 1503 شده است) را در کنار ساز کار یو.پی.آر مطرح ساخته است. اما هنوز مشخص نیست که واقعاً شورای حقوق بشر چه فرآیندی را فیمابین یو.پی.آر و سایر رویه‌ها جهت بیان وضعیت‌های کشوری دنبال می‌نماید. اما به ‌هر حال از قطعنامه تأسیسی شورای حقوق بشر چنین مستفاد می‌شود که یو.پی.آر یکی از چندین سازوکاری است که برای بیان وضعیت‌های کشوری در شورای حقوق بشر طراحی شده است.

پیامد‌های عدم همکاری کشور تحت بررسی با سازوکار یو.پی.آر

بعد از اعمال تمامی اقدامات لازم جهت تشویق کشورها به همکاری با مکانیزم یو.پی.آر، شورا در صورت اقتضا، مواردی را که همکاری یک شور با سازوکار یو.پی.آر شورای حقوق بشر به وضعیت حقوق بشر در این کشور در چارچوب سایر سازوکارها به آن خواهد پرداخت.

برچسب‌ها

انتهای متن/