به گزارش موسسه راهبردی دیدهبان، پس از مطرحشدن مسئله زمینههای نفوذ در کشور توسط مقام معظم رهبری، لازم به نظر میرسد که برخی مؤلفههای مربوط به جاسوسی و نفوذ، جهت آشنایی و تبیین برای فضای عموی جامعه مطرحشده و همچنین در آن بصیرت افزایی را مدنظر قرار داد.
دیدهبان در نظر دارد این مسئله را در قالب کتابشناسیهای امنیتی مربوط به سرویسهای جاسوسی غربی بالاخص آمریکا ارایه دهد.
در این گزارش به کتاب "اطلاعات و کشورداری" نوشته «پیتر جکسون» و «جنیفر سیگل» که در کشور آمریکا منتشر شده است میپردازیم.
اطلاعات هرگز به مانند سالهای آغازین قرن بیستویکم نقش مسلط و چیره نداشته است. تقریباً همهی بازیگران مهم در عرصهی جهانی اقدام به تأسیس سازمانها و بوروکراسیهای اطلاعاتی نمودهاند تا بهتر بتوانند امنیت ملی خود را حفظ کنند. بهواقع بیشتر کشورهای جهان بخش مهمی از بودجهی ملی خود را صرف اطلاعات میکنند. مباحثه ی عمومی در مورد اطلاعات حتی مخفیانهترین جنبههای اطلاعات به اقدامی عمومی در گفتمان سیاسی مسائل بینالمللی تبدیل شده است. حملات تروریستی یازده سپتامبر سال 2001 و حملهی غیر حقوق بشری به عراق در سال 2003، روابط بین رهبران سیاسی و مشاوران اطلاعاتیشان را به عرصهی عمومی وارد ساخت.
جرج بوش و تونی بلر متهم شدهاند که در جهت توجبه سیاستهای خود اطلاعات را فریبکاری دستکاری کردهاند. امروزه سرویسهای اطلاعاتی بسیار بزرگتر از گذشته شدهاند، بودجه بیشتری دارند، نقش مهمتری در سیاست بینالملل ایفا میکنند و در جایی مثل رژیم صهیونیستی حتی آشکارا و بودن هیچ ابایی دست به ترور افراد میزنند که البته در این مورد نقش سازمان جاسوسی سیا هم کمرنگ نیست.
از سرویسهای اطلاعاتی انتظار میرود که اطلاعات بهموقع و قابل اطمینان در مورد تهدیدات امنیت ملی و بینالمللی ارائه کنند. در غیر اینصورت سازمان های اطلاعاتی به شکست و ناکامی متهم میشوند.
هدف کتاب این است که بافت تاریخی که در آن اطلاعات، ماهیتی نهادینه به خود گرفته است، بررسی شود. تکامل و تحول سرویسهای اطلاعاتی خارجی بهعنوان یک عامل مهم در روابط بینالملل در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است.
پس از جنگ جهانی دوم یکی از افسران انگلیسی اظهار داشت که اطلاعات همان «حلقهی مفقودهی» مطالعه روابط بینالملل است. البته وضعیت در حال حاضر با گذشته متفاوت است. مطالعهی اطلاعات مورد توجه مورخان و دانشمندان علوم سیاسی قرار گرفت. هم اکنون تاریخهای جامع و عالی در مورد سرویسهای اطلاعاتی قدرتهای به اصطلاح بزرگ در قرن بیستم موجود است. امروزه مورخان اندکی وجود دارند که از تأثیر اطلاعت بر سیاستگذاری غفلت میکنند. مطالعات کنونی در مورد اطلاعات عمدتاً بر حوزهی زمانی قرن بیستم متمرکز است. با این حال مطالعات سیستماتیک و نظاممند اندکی در مورد نقش و عملکرد اطلاعات صورت گرفته است.
هرگونه تلاش برای دستیابی به تعریفی رضایتبخش از اطلاعات ناکام مانده است و اجماعی در مورد تعریف اطلاعات وجود ندارد. دیوید کان یکی از مورخان برجستهای است که در زمینهی اطلاعات فعالیت میکند. وی اظهار میدارد که هیچ یک از تعاریف موجود از اطلاعات دارای عملکرد مناسبی نبوده است.
یکی از معضلات اصلی در مورد مطالعه اطلاعات و روابط بین الملل فقدان بافت تاریخی است. ناظران معمولاً در مورد چالشهای فرا روی جامعه اطلاعاتی به اظهار نظر میپردازند اما در مورد نیروهای تاریخی که در طی دو قرن گذشته به این جوامع اطلاعاتی شکل دادهاند صحبتی نمیکنند.
پیشرفت در علم و فناوری بین سال های 1939 تا 1945 باعث شد تا ماهیت جنگ سرد متحول شود. ظهور سلاحهای هستهای نیز باعث شد تا تقاضای گستردهای برای اطلاعات و جاسوسی علمی ایجاد شود و فعالیتهای غرب برای مهار پیشرفت تکنولوژی اتحاد شوروی زیاد شود.
اهمیت مباحث تاریخی در این زمینه بسیار زیاد است و حتی با بررسی اجمالی وقایعی که در گذشته رخ داده است میتوانیم تجربهی بسیار خوبی برای حال حاضر کسب کنیم و راههای نفوذ اطلاعاتی دشمن را تا حد زیادی مسدود کنیم. برای مثال فقدان اطلاعات سیاسی برای ارتش اتریش در ایتالیا را بررسی میکنیم. در این زمینه رهبر اتریش در ایتالیا بدون اینکه به اطلاعات قابل اطمینانی دسترسی داشته باشد تصمیم گرفت تا منطقهی فرارا در ایتالیا را در سال 1847 اشغال کند و در نتیجه بدون تفکر در تبعات بعدی آن بحرانی بینالمللی را پدید آورد.
همهی این حوادث تاریخی برگ عبرتی است برای آیندهی پیش روی ما تا با درس گرفتن از ماجراهای پر فراز و نشیبی که برای ایران عزیزمان پیش آمده خصوصاً در بحث افراد نفوذی که باعث خسارتهای زیادی به مردم و کشور شدهاند، هوشیارتر از قبل سد راه اقدامات مشابه آنها به فراخور حال و روز دنیای پیچیدهی اطلاعاتی و فناوری امروز شویم و با اقدامات پیشدستانه هرگونه نگاه هوسآلود دشمنان را با مشتی محکم پاسخ دهیم.