به گزارش موسسه راهبردی دیدهبان، پس از مطرحشدن مسئله زمینههای نفوذ در کشور توسط مقام معظم رهبری و شرایط منطقهای، لازم به نظر میرسد که برخی از مؤلفههای مربوط به جاسوسی، نفوذ و امنیت، جهت آشنایی و تبیین برای فضای عمومی جامعه مطرح شود و همچنین در راستای آن بصیرت افزایی را نیز مدنظر قرار داد.
دیدهبان این مسئله را در قالب کتابشناسیهای امنیتی مربوط به سرویسهای جاسوسی غربی بالاخص آمریکا ارایه میدهد.
در این گزارش به بخشی دیگر از کتاب"تصورسازی از امنیت" نوشته «جنیفر وود و کلیفورد شرینگ» که در کشور انگلستان منتشر شده است میپردازیم.
در این کتاب همچنین در هنگام استفاده از عبارت «اداره مقوله امنیت» به واقع به اقداماتی اشاره میشود که به منظور شکلدادن به فضاها در محیط کار، زندگی و بازی اتخاذ میشوند. «فضا» نیز یکی دیگر از استعارههای به کار رفته در این کتاب است که تفسیر بسیار موسعی از آن شده است. فضاها را میتوان به صورت فضای متعارف ارضی، فضای اجتماعی یا فضای مجازی تعبیر کرد.
گاهی اوقات اداره مقوله امنیت به عنوان ملک طلق دولت بوده است؛ اما چنین روندی در همه زمانها صادق نبوده است. در هر حال حکومتداری و اداره مقوله امنیت در طی تاریخ دچار تحولات فراوانی شده است. همانگونه که اشاره شد، گزاره اصلی کتاب حاضر این است که اداره مقوله امنیت و حکومتداری نیازمند بازاندیشی و تأمل در شیوههای غالب فعلی است، چنان که اگر این نکته حساس نادیده گرفته شود میتواند پیامدهای غیر قابل پیشبینی را به همراه داشته باشد.
این کتاب شامل فصول مختلفی است و نویسندگان در مقدمه آن به تعریف مفاهیم اصلی همچون: تصورسازی از امنیت، حکومتداری، امنیت و تصورسازی از حکومتداری پرداختهاند. این طور که به نظر میرسد نویسندگان این کتاب عمدتاً به عامل «فاعلیت» و نقش کارگزاری اهمیت میدهند و بهای چندانی برای جنبه عینی مقوله امنیت و حکومتداری قائل نیستند، اینگونه که زمانی که از امنیت به عنوان آنچه ما تصور میکنیم نام میبرند تأکید اصلی خود را بر عامل کارگزار امنیت قرار دادهاند.
اولین فصل از این کتاب به تبیین تغییر در مقوله حکومتداری پرداخته است. به نظر نویسندگان کتاب، حکومتداری دولتی به حکومتداری پیچیده تغییر یافته است؛ بدین معنی که مقامات و نهادهای دولتی تنها مراجع حکومتداری نیستند و طرق مختلف تصورسازی و واقعیت بخشی به حکومتداری در زمینه امنیت در «بخش سوم» نیز پدید آمده است. بخش سوم به عنوان مثال شامل گروههای محلی و سازمانهای غیردولتی است، بدین ترتیب حکومتداری از حالت یک جانبه خارج شده و ماهیتی «دورگه» مییابد. در این بین سازمانهای مردمنهادی که در حوزههای گوناگون و مختلف اجتماعی طبق مجوزهایی که دریافت کردهاند اقدام به فعالیت میکنند، میتوانند به عنوان بازوهای کمکی در کنار دولت به هر چه بهتر شدن اوضاع جوامع یاری برسانند.
فصل بعدی به مبحث جامعه امنیتی و حکومتداری محلی پرداخته است. در اینجا به تغییرات پدید آمده در اقدامات و فعالیتهای پلیسی دولت توجه شده است. برای مفهومسازی این تغییرات از واژهی «موج» استفاده شده است. نگرش «موج-محور» به معنای شناسایی ذهنیتهای چندگانه و همپوشانی است که در زمانها و مکانهای مختلف پدید میآید.
مفهوم ذهنیت نیز در مقدمه کتاب مورد بررسی قرار گرفته است. در این فصل جنبههای مختلف حاکم بر فعالیتهای پلیس و نگرشهای غالب بر آن توجه شده است که برای نمونه به جامعه محور بودن پلیس، نقش پلیس در حل و فصل مشکلات، تأثیر نئولیبرالیسم بر فعالیتهای پلیس و همچنین فعالیتهای اطلاعاتی پلیس اشاره شده است.
فصل سوم نیز به دو مفهوم امنیت انسانی و حکومتداری جهانی اختصاص یافته است. به عبارتی در اینجا توجه از شهروندان به انسانها معطوف میشود. مفهوم گره در فصل چهارم به خوبی بیان شده است. در این فصل بیشتر به نقایص حکومتداری اشاره شده است. به عقیده نویسندگان گرههای غیردولتی نظیر شرکتهای تجاری و سازمانهای غیردولتی در حال حاضر نقش عمدهای در تصورسازی، جهتبخشی و تأمین امنیت ایفا میکنند. در اینجا استعاره گره میتواند با وصف دولتی یا غیر دولتی به عنوان نهادهای غیر دولتی تعبیر شود.
به طور کلی این کتاب مملو از استعارههای مفهومی است و جنبه فلسفی متن نیز بسیار چشمگیر است و به نوعی استفاده از آن برای محققان سودمند خواهد بود.