به گزارش دیده بان، «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری آمریکا پنجشنبه هفته گذشته با وجود مخالفت‌ها با پیشنهادش مبنی بر کوچ ساکنان غزه از سرزمینشان، باز هم این پیشنهاد را تکرار کرد.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا از ابزارهای تعرفه‌ای برای مقابله با رئیس جمهوری مصر و پادشاه اردن که گفته‌اند فلسطینی‌های غزه را نمی‌پذیرند استفاده خواهد شد، تاکید کرد «آنها حتما این کار را خواهند کرد.»
پیشنهاد ترامپ برای جابجایی فلسطینی ها از غزه، با مخالفت‌های گسترده‌ای روبرو شده است و واکنش‌های متعددی را به همراه داشته از جمله وزیر امور خارجه کشورمان در مصاحبه اخیرش با شبکه بریتانیایی درباره آن سخن گفته است.
«سیدعباس عراقچی» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در مصاحبه با «اسکای نیوز» در واکنش به سخنان ترامپ گفت: پیشنهاد می‌کنم به جای فلسطینی‌ها، اسرائیلی‌ها اخراج (شوند) و به گرینلند فرستاده شوند، تا با یک تیر دو نشان بزنند. این سخنان عراقچی که حالت کنایه‌آمیز و تمسخر در آن نهفته است، به سرعت در مطبوعات منتشر شده و در رسانه‌های عبری زبان، بازتاب گسترده‌ای داشته است.
همزمان، چهارشنبه هفته گذشته (دهم بهمن‌ماه) دفتر اطلاع‌رسانی دولتی در نوار غزه اعلام کرد بیش از نیم میلیون آواره فلسطینی در ۷۲ ساعت گذشته از مناطق جنوبی و مرکزی نوار غزه به شهر غزه و مناطق شمالی این باریکه بازگشته‌اند. بنا بر اعلان منابع مختلف جمعیت غزه قبل از «طوفان الاقصی» بیش از ۲.۳ میلیون نفر بوده که نزدیک به ۴۸ هزار تن از آنان (اغلب غیرنظامی) در جریان حملات اسرائیل جانشان را از دست دادند.
پیشنهاد اخیر رئیس جمهور جدید ایالات متحده مبنی بر اینکه تعداد زیادی از فلسطینیان ساکن غزه باید این منطقه را ترک کنند، نه تنها با مخالفت متحدان آمریکا در منطقه مواجه شده است، بلکه طیف وسیعی از کشورهای اروپایی نیز با این پیشنهاد مخالفت کرده‌اند. ترامپ تصریح داشته کشورهایی مانند مصر و اردن که در حال حاضر میزبان بیش از ۲.۷ میلیون پناهنده فلسطینی هستند، می‌توانند مقصد این جابجایی باشند.
مصاحبه دونالد ترامپ با خبرنگاران در هواپیمای اختصاصی رئیس‌جمهوری آمریکا در خصوص کوچ اجباری فلسطینیان
بنا بر اعلان منابع فلسطینی در ۲۰ ژوئن ۲۰۲۴ ( اواخر خرداد ۱۴۰۳) به مناسبت روز پناهجویان، تعداد آوارگان فلسطینی از ۶ میلیون نفر گذشته است.
فلسطینیان و مساله اساسی به نام سرنوشت آوارگان
مخالفت فلسطینیان با جابجایی اجباری، ریشه در تاریخ پر فراز و نشیب آوارگی آنها دارد. در سال ۱۹۴۸ با پایان دوره قیمومیت بریتانیا بر فلسطین و اعلام موجودیت اسرائیل، صدها هزار فلسطینی از خانه و سرزمین خود رانده شدند. این رویداد که در تاریخ فلسطین با نام «نکبه» یا «فاجعه» شناخته می‌شود، نقطه عطفی در تاریخ فلسطین و منطقه بوده است.
بررسی این واقعه تاریخی از جنبه‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی می‌تواند ریشه‌های منازعات اعراب و اسرائیل را نمایان سازد. در پی تصویب طرح تقسیم فلسطین در سازمان ملل در سال ۱۹۴۷، تنش‌ها بین جوامع عرب و یهودی در منطقه به شدت افزایش یافت. جنگ ۱۹۴۸ که با اعلام موجوید اسرائیل آغاز شد، منجر به آوارگی گسترده فلسطینیان شد. پس از آن بود که بین ۷۰۰ تا ۷۵۰ هزار فلسطینی از خانه‌های خود رانده شدند. برخی از آنها به کشورهای همسایه مانند لبنان، سوریه، اردن و مصر پناهنده شدند. برخی دیگر به داخل مناطق تحت کنترل اسرائیل منتقل و به آوارگان داخلی تبدیل شدند.
فاجعه آوارگی فلسطینیان در سال ۱۹۴۸ پایان نیافت. در سال های بعد، به ویژه در جنگ ۱۹۶۷، موج جدیدی از آوارگان فلسطینی به راه افتاد و بسیاری از فلسطینی‌ها برای بار دوم و حتی سوم آواره شدند.
نکبه نه تنها یک فاجعه انسانی بود، بلکه یک تجربه مداوم در حافظه جمعی فلسطینی‌ها است. این رویداد، عمیقا بر هویت و مبارزات فلسطینیان در دهه‌های گذشته تا به امروز تأثیر گذاشته است. بسیاری از پناهندگان و فرزندان آنها، هنوز در اردوگاه‌های پناهندگی زندگی می‌کنند و منتظر بازگشت به سرزمین خود هستند.
با توجه به سابقه جابجایی‌های مکرر که با نکبه همراه بوده است، هیچ پیشنهادی برای جابجایی موقت فلسطینی‌ها به خارج از غزه به منظور بازسازی هم مورد استقبال قرار نگرفته است. بسیاری از فلسطینیان، چه پناهنده و چه ساکن سرزمین‌های فلسطینی، هنوز کلید خانه‌های خود را از سال ۱۹۴۸ نگه داشته‌اند، با این امید که روزی به آنجا بازگردند.
در این پیوند، «عمر شاتز» مدرس حقوق بین‌الملل، اظهارات ترامپ را «دعوت به پاکسازی قومی» خوانده است و آن را بازتاب درخواست‌های برخی از سیاستمداران اسرائیلی افراطی می‌داند. گروه حقوق مدنی شورای روابط آمریکایی-اسلامی (CAIR) نیز این پیشنهاد را «بیهوده توهم آمیز و خطرناک» توصیف کرده است.
مخالفت‌های گسترده با پیشنهاد ترامپ
در اوج جنایات صهیونیست‌ها، بسیاری از ساکنان غزه حاضر به ترک وطن نشدند و جابجایی جمعیتی در محور شمال به جنوب این منطقه صورت گرفت. از دید بسیاری از ناظران، حال که پس از ۱۵ ماه صبر و استقامت توانسته‌اند به آتش‌بسی دست‌یابند که امکان بازگشت به خانه‌های خود را پیدا کرده‌اند به نظر نمی‌رسد به هیچ عنوان حاضر به ترک سرزمین و خاک خود باشند. «حسن جبارین» مدیر گروه حقوق بشر فلسطینی «عداله» اظهار داشته است که «پاکسازی غزه » بلافاصله پس از جنگ، در واقع ادامه جنگ از طریق پاکسازی قومی مردم فلسطین خواهد بود.
مقامات حماس پیشنهاد ترامپ را رد و تأکید کرده‌اند که فلسطینی‌ها حاضر به ترک سرزمین خود نیستند. «مجدی سیدام» یکی از مقامات حماس گفته است: «اگر او فکر می‌کند که مردم فلسطین را به زور آواره خواهد کرد، این غیرممکن، غیرممکن، غیرممکن است.»
سازمان ملل هم به شدت با پیشنهاد ترامپ مخالفت کرده و جابه‌جایی اجباری را به‌عنوان نقض حقوق بین‌الملل و جنایت جنگی مطابق کنوانسیون‌های ژنو خوانده است. «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل بارها تأکید کرده است که حل درگیری اسرائیل و فلسطین باید مبتنی بر حقوق بین‌الملل و احترام به حقوق بشر، از جمله حق تعیین سرنوشت فلسطینی‌ها باشد. «استفان دوجاریک» سخنگوی سازمان ملل در یک کنفرانس خبری اظهار داشته «ما با هر طرحی که منجر به جابجایی اجباری فلسطینی‌ها از غزه یا هر نوع پاکسازی نژادی شود، مخالفت خواهیم کرد.»
نمایی از آوارگی فلسطینیان
نکته قابل تامل اینکه غربی‌ها نیز با پیشنهاد ترامپ مخالفتشان را صریحا آشکار داشته‌اند. سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان در واکنش به اظهارات رئیس جمهوری آمریکا درباره اخراج فلسطینی‌ها از غزه اعلام کرد: برلین با اتحادیه اروپا، کشورهای عربی و سازمان ملل درباره ماندن فلسطینی‌ها در غزه هم‌نظر است. این دیپلمات آلمانی تصریح کرد: غزه نباید بار دیگر توسط اسرائیل، اشغال شود.
«خوزه مانوئل آلبارس» وزیر خارجه اسپانیا هم پیشنهاد دونالد ترامپ را رد کرده و به خبرنگاران گفته است «موضع ما روشن است: مردم غزه باید در غزه بمانند. غزه بخشی از دولت آینده فلسطین است که باید تحت کنترل یک دولت واحد اداره شود.»
از سوی دیگر طرح ترامپ با مخالفت‌های داخلی نیز مواجه شده است از جمله «لیندسی گراهام» سناتور جمهوری‌خواه در رابطه با طرح پیشنهادی رئیس جمهور آمریکا برای انتقال فلسطینیان به دیگر کشورها گفته «ایده دونالد ترامپ برای انتقال فلسطینی‌ها از غزه به جای دیگر عملی به نظر نمی‌رسد.» گراهام افزوده به نظر من کشورهای عربی از طرح انتقال فلسطینی‌ها از غزه به دیگر کشورها حمایت نخواهند کرد.
موانع عملی و حقوقی پیش روی ایده رئیس‌جمهوری جدید آمریکا
انتقال اجباری و دائمی ساکنان غزه نه تنها از نظر حقوق بین‌الملل غیرقانونی است، بلکه از نظر عملی نیز با موانع جدی روبرو است. هیچ یک از کشورهای همسایه حاضر به پذیرش افرادی که به زور از سرزمین خود اخراج شده‌اند، نخواهند بود. علاوه بر این، این ایده با سیاست اعلانی رژیم اشغالگر قدس نیز همخوان نیست.
یکی از مقامات تیم انتقالی ترامپ، پیش از روی کار آمدن وی گفته بود که دولت در حال بررسی جابجایی ۲میلیون فلسطینی به اندونزی است اما جاکارتا از چنین طرحی ابراز بی‌اطلاعی کرده است. ترامپ همچنین گفته که در تماسی با «عبدالفتاح السیسی»
رئیس جمهور مصر، چشم‌انداز مصر را به عنوان مقصدی برای فلسطینی‌های غزه مطرح خواهد کرد. با این حال، مصر بارها نسبت به جابجایی اجباری فلسطینیان از غزه هشدار داده و مرزهای خود را تقویت کرده است.
آلبانی نیز که به‌عنوان یکی از مقصدهای آوارگان فلسطینی مطرح شده بود هرگونه بحث در این مورد را تکذیب و از عدم آمادگی این کشور برای چنین طرحی سخن گفت.
از دید تحلیلگران، اینکه ترامپ تا چه حد می‌تواند مصر و اردن را برای پذیرش پناهندگان تحت فشار قرار دهد، بستگی به میزان جدیت وی در مورد این ایده و آمادگی‌اش برای اعمال فشار دارد و اینکه چقدر بتواند روی مسائل خاورمیانه متمرکز شود. اعمال تعرفه یا تحریم‌های اقتصادی می‌تواند برای این کشورها ویرانگر باشد اما پذیرش این ایده نیز برای کشورهایی مثل مصر و اردن می‌تواند بشدت بی ثبات کننده باشد.
علاوه بر این، فشار ایالات متحده می‌تواند متحدان کلیدی در منطقه را که ترامپ روابط خوبی با آنها داشته به شدت ناخرسند و معادلات مربوط به ایجاد توافق بین عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی را پیچیده‌تر سازد.
این پیشنهاد همچنین باعث شده طیف‌های گسترده‌ای از کاربران شبکه‌های اجتماعی حمایتشان از حقوق فلسطینیان را ابزار دارند. از فعالان و چهره‌های تأثیرگذاران بین‌المللی، حقوق بشری، مدنی و ... تا شهروندان عادی با هشتگ‌هایی مانند StopEthnicCleansing،#PalestinianRights#، و JusticeForGaza# کوشیده‌اند مخالفتشان را با تعمیق و تشدید آوارگی فلسطینیان نشان دهند. بسیاری از کاربران اشاره کرده‌اند که چنین پیشنهادی نه‌تنها ریشه‌های تاریخی این درگیری را نادیده می‌گیرد بلکه هرگونه امکان برای صلح عادلانه و پایدار در منطقه را تضعیف می‌کند.
منبع: ایرنا
