کتابشناسی و نفوذ
جایگاه اطلاعات استراتژیک در نفوذ

به گزارش موسسه راهبردی دیده‌بان، پس از مطرح‌شدن مسئله زمینه‌های نفوذ در کشور توسط مقام معظم رهبری، لازم به نظر می‌رسد که برخی مؤلفه‌های مربوط به جاسوسی و نفوذ، جهت آشنایی و تبیین برای فضای عموی جامعه مطرح‌شده و همچنین در آن بصیرت افزایی را مدنظر قرار داد.

دیده‌بان در نظر دارد این مسئله را در قالب کتاب‌شناسی‌های امنیتی مربوط به سرویس‌های جاسوسی غربی بالاخص آمریکا ارایه دهد.

در این گزارش به قسمت دوم کتاب "تکنیک‌ها و فناوری‌ها" نوشته «مارک ژو» که در کشور آمریکا منتشر شده است می‌پردازیم.

موضوع کتاب حاضر به یکی از شاخه‌های مباحث اطلاعاتی یعنی مدیریت اطلاعات استراتژیک اختصاص دارد. اهمیت مدیریت بهینه و کارآمد مدیریت استراتژیک به واسطه دو روند برجسته شده است:

1- محیط تجاری و کسب و کار بیش از پیش پرتلاطم شده است و رقابت در این محیط هر روز سخت‌تر می‌شود؛ در نتیجه دست‌یابی به اطلاعات استراتژیک و تسهیم دانش به یکی از بزرگترین چالش‌های مدیریت ارشد هر واحد تجاری یا غیرتجاری تبدیل شده است که البته این مهم شامل دستگاه‌های اطلاعاتی و نظامی نیز می‌شود. به عبارت دیگر در این برهه از زمان هر کسی که به اطلاعات استراتژیک دسترسی نداشته باشد از رقابت عقب خواهد ماند.

2- فناوری رایانه‌ای پردازش اطلاعات بیش از پیش پیچیده شده است و در عین حال قابلیت دسترسی و بهره‌مندی از آن به طرز چشم‌گیری افزایش یافته است. بدین ترتیب پتانسیل بالایی برای جمع‌آوری، پردازش و انتشار دانش پدید امده است و همین منوال امکان تسهیم دانش و اطلاعات بیش از پیش افزایش یافته است.

از جمله کارهایی که دستگاه‌های جاسوسی آمریکا انجام می‌دهند جمع‌آوری و دسته‌بندی حجم عظیمی از دیتاها در سرتاسر دنیا است. این پروژه که «بیگ دیتا» نام دارد برای جمع آوری اطلاعات کامل فضای سایبری برنامه‌ریزی و طرح‌ریزی شده است.

طبق این برنامه جاسوسی بین‌المللی کلیه اطلاعات رد و بدل شده با هر درجه اهمیتی در شبکه‌های اجتماعی، وبلاگ‌ها،‌ فروشگاه‌های اینترنتی و سایر شبکه‌های فعال در فضای سایبری و تلفن همراه جمع‌آوری شده و مورد تجزیه و تحلیل فنی قرار می‌گیرد.

بعد از افشای این پروژه توسط نشریه فارن پالسی، آمریکایی‌ها هدف از این پروژه غیرقانونی و متجاوزانه به حریم خصوصی میلیاردها نفر از مردم جهان را پیش‌بینی وقوع بحران‌های سیاسی، اجتماعی و طبیعی عنوان کردند.

آمریکا برنامه رصد خود را بر مبنای «الگوی تشخیص روندها در دریایی از اطلاعات بی‌ساختار» طراحی کرده که این سیستم هرگونه روند‌های روبه افزایش بی‌ثباتی و ناآرامی را در عرصه سایبری شناسایی می‌کند. گمانه‌زنی‌ها از فضایی به وسعت یک شهر مجهز به تعداد بی شماری از دستگاه‌های ذخیره اطلاعات برای این پروژه خبر می دهد.

اما حقیقت این است که هدف این برنامه، رصد جریان‌های رو به رشد اطلاعات در حال تبادل در فضای سایبری با هدف تشخیص تغییرات مهم در سطوح مختلف مردم کشورهای جهان است. خروجی این اطلاعات منتج به نوعی مهندسی اجتماعی از کشورهای هدف می‌شود که راه را برای نفوذ هر چه بیشتر آمریکا در آن جامعه باز می‌کند. برای نمونه انقلاب‌های رنگین که در کشورهای گرجستان، قرقیزستان، اوکراین و... اتفاق افتاد، بخشی از موفقیت‌اش را مدیون همین جمع‌آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آن است.

اما در حال حاضر مدیریت اطلاعات استراتژیک با چالش‌هایی نیز رو به رو است:

1- ماهیت و اهمیت اطلاعات استراتژیک اغلب توسط سازمان‌ها درک نمی‌شود و این وضعیت هنگامی تغییر می‌کند که بحران‌ها یا مشکلاتی پدید آید.

2- اطلاعات استراتژیک ماهیت استاتیک و استاندارد که از پیش آماده باشد ندارد. بدین ترتیب فرایند اسکن و مشاهده ممکن است به شدت هزینه‌بر باشد.

3- مدیریت صحیح اطلاعات استراتژیک نیازمند دانش و بینش مدیران ارشد است و واضح است که چنین بینشی در اختیار رایانه‌ها نیست.

4- عملکردهای متفرق پردازش اطلاعات در سازمان ها باعث می‌شود تا نوعی سوء قضاوت پیش آید و نقاط کوری در مبحث مدیریت اطلاعات استراتژیک بروز نماید.

گردآورنده این کتاب معتقد است که تکنیک‌ها و فناوری‌های جدید می‌توانند چالش‌های مدیریت اطلاعات استراتژیک را برطرف سازند.