به گزارش دیده بان، ۶ ژانویه (۱۷ دی) به‌عنوان روز جهانی یتیمان جنگ نامگذاری شده است تا توجهات به سمت کودکانی که یک یا هر ۲ نفر از والدین خود را در جنگ از دست می‌دهند، جلب شده و حمایت از آن‌ها به‌عنوان افرادی آسیب‌پذیر و تلاش برای بازسازی زندگیشان در دستور کار قرار بگیرد.
این روز یادآور هزینه‌های انسانی جنگ به‌ویژه برای کودکان است و تلاش دارد از فراموش شدن آن‌ها زیر سایه تداوم جنگ و موضوع‌های نظامی و سیاسی مربوط به آن جلوگیری کند؛ روز جهانی یتیمان جنگ یادآور تاثیر مخرب جنگ‌ها بر کودکان است و بر مسئولیت جمعی برای فراهم کردن مراقبت و فرصت برای آن‌ها تاکید می‌کند.
سال ۲۰۲۵ در حالی این روز را گرامی می‌دارد که تشدید درگیری‌های نظامی در سراسر جهان به موازات وخیم‌تر شدن تغییر‌های آب‌وهوایی، آوارگی و فقر در سال ۲۰۲۴ نقش موثری در افزایش شمار یتیمان جنگ داشته است.
تقریبا براساس همه معیار‌های موجود، سال ۲۰۲۴ یکی از بدترین سال‌های ثبت‌شده برای کودکان درگیر جنگ، در تاریخ یونیسف بوده است، هم از نظر تعداد کودکان آسیب‌دیده و هم از نظر میزان تاثیر بر زندگی آن‌ها.
دلیل تعیین روز جهانی یتیمان جنگ
یتیمان جنگ کودکانی هستند که والدین و سرپرست‌های خود را درپی وقوع جنگ‌ها از دست داده‌اند؛ این کودکان اغلب با چالش‌های عمیق عاطفی، اجتماعی و اقتصادی مواجه هستند.
سازمان فرانسوی SOS Enfants en Détresses در اوایل دهه ۲۰۰۰ روز ۶ ژانویه را به‌عنوان روزی برای گرامیداشت یتیمان جنگ با تمرکز بر زندگی کودکان آسیب‌دیده از جنگ و تلاش برای بهبود آینده آن‌ها اعلام کرد.
روز جهانی یتیمان جنگ مناسبت مهمی است که توجه‌های جهانی را به کودکانی که از جنگ و خشونت رنج می‌برند، جلب می‌کند؛ ضمن اینکه بر نیاز فوری بر محافظت از این کودکان آسیب‌پذیر در برابر آسیب‌های بیشتر تاکید می‌کند.
این روز طی حدود ۲ دهه گذشته با تلاش برای برجسته کردن وضعیت اسفناک کودکان یتیم رهاشده بر اثر درگیری‌ها، به بستری برای دفاع از حقوق و رفاه این کودکان تبدیل شد.
براساس گزارش آژانس کودکان سازمان ملل (یونیسف)، بیش از ۴۷۳ میلیون کودک معادل تقریبا یک‌پنجم کل کودکان جهان، از بدترین سطح خشونت از زمان جنگ جهانی دوم (۱۹۳۹-۱۹۴۵) رنج می‌برند، زیرا در مناطق درگیری ازجمله سودان، فلسطین، میانمار، هائیتی، آفریقای مرکزی، ... زندگی می‌کنند؛ این کودکان نه فقط با خطر‌های جسمی بلکه با آسیب‌های روحی ناشی از از دست دادن خانواده خود نیز مواجه هستند.
یونیسف با اعلام این هشدار که درصد کودکانی که در مناطق جنگی زندگی می‌کنند، از حدود ۱۰ درصد در دهه ۱۹۹۰ به تقریبا ۱۹ درصد رسیده و تقریبا ۲ برابر شده است، تاکید کرد که این موضوع نباید به یک روال عادی تبدیل شود، اگرچه با وقوع درگیری‌های بیشتر از هر زمان دیگر در سراسر جهان از سال ۱۹۴۵، کودکان به‌طور فزاینده‌ای قربانیان اصلی می‌شوند.
چالش‌های پیش روی یتیمان جنگ عبارتند از: آسیب عاطفی ناشی از مبارزه با از دست دادن خانواده و امنیت، موانع آموزشی و دسترسی نداشتن به مدرسه‌ها به دلیل جابجایی، آسیب‌پذیری و افزایش خطر بهره‌برداری و سوءاستفاده، مسائل بهداشتی و دسترسی محدود به مراقبت‌های پزشکی و نیاز‌های اولیه، مشکلات اقتصادی ازجمله عدم حمایت مالی منجر به فقر شدید.
شورای امنیت سازمان ملل نیز شش تخلف بزرگ علیه کودکان در زمان جنگ را شناسایی و محکوم کرده است: قتل و معلول کردن کودکان، استخدام یا استفاده از کودکان، حمله به مدرسه‌ها یا بیمارستان‌ها؛ تجاوز جنسی یا دیگر خشونت‌های شدید جنسی، ربودن کودکان و محرومیت از دسترسی بشردوستانه برای کودکان.
سازمان‌هایی مانند یونیسف، War Child، Save the Children و SOS Children's Villages در سطح جهانی برای حمایت از یتیمان جنگ از طریق آموزش، مراقبت‌های بهداشتی و حفاظت فعالیت می‌کنند.
وضعیت کودکان یتیم در میانه جنگ و درگیری‌های نظامی چگونه است؟
براساس بررسی‌های یونیسف جنگ‌های سال ۲۰۲۴ تاثیر آشکاری بر کودکان ساکن منطقه‌های درگیری داشت و این تاثیر‌های سوء برای کودکان یتیم به شکلی تشدید شده بوده است.
- کودکان به‌ویژه در زمان جنگ تحت تاثیر سوءتغذیه قرار گرفتند، که نه تنها در غزه بلکه در سودان نیز به‌عنوان یک تهدید مرگ‌بار تلقی می‌شود.
- جنگ‌ها به‌طور جدی بر دسترسی کودکان به مراقبت‌های بهداشتی و آموزش تاثیر می‌گذارند.
- ۴۰ درصد افراد واکسینه‌نشده یا کودکان کمتر واکسینه‌شده در کشور‌هایی زندگی می‌کنند که به‌طور کامل یا تا حدی تحت تاثیر جنگ قرار گرفته‌اند و آن‌ها را در برابر شیوع بیماری‌هایی مانند سرخک و فلج اطفال آسیب‌پذیرتر می‌کند.
- بیش از ۵۲ میلیون کودک در کشور‌های متاثر از جنگ از تحصیل محروم شدند.
- تاثیر بر سلامت روان کودکان بسیار زیاد است: بررسی انجام‌شده ازسوی War Child گزارش داد که ۹۶ درصد از کودکان غزه احساس می‌کردند که مرگ آن‌ها قریب‌الوقوع است؛ تقریبا نیمی از آن‌ها به دلیل ضربه‌ای که متحمل شدند، می‌خواستند بمیرند.
یک عضو یونیسف گفت: کودکان در مناطق جنگی با مبارزه روزانه برای بقا مواجه هستند که آن‌ها را از دوران کودکی محروم می‌کند؛ مدرسه‌های آن‌ها بمباران شده، خانه‌ها ویران شده و خانواده‌ها ازهم پاشیده شده است؛ آن‌ها نه فقط امنیت و دسترسی به نیاز‌های اساسی زندگی را از دست می‌دهند، بلکه شانس خود را برای بازی، یادگیری و به‌سادگی کودک بودن نیز از دست می‌دهند.
تعداد یتیمان جنگ در جهان چقدر است؟
براساس تعریف یونیسف، یتیم به هر کودک زیر ۱۸ سالی که یک یا هر ۲ نفر از والدین خود را از دست داده باشد، اطلاق می‌شود؛ کودکانی که والدین خود را بر اثر جنگ از دست می‌دهند، یتیمان جنگ نامیده می‌شوند.
یونیسف اعلام کرد که تقریبا یک‌چهارم کودکان جهان در مناطق درگیری نظامی زندگی می‌کنند؛ در عین حال، براساس آمار‌های این آژانس سازمان ملل در سال ۲۰۱۵، بیش از ۱۴۰ میلیون کودک یتیم در جهان شناسایی شده‌اند که ۵۲ میلیون در آفریقا، ۱۰ میلیون در کارائیب و آمریکای لاتین، ۶۱ میلیون در آسیا و ۷.۳ میلیون در آسیای مرکزی و اروپای شرقی هستند.
در ۹۵ درصد موارد، همه یتیمان بالای پنج سال سن دارند؛ تعداد کودکان یتیم در مناطقی که تحت تاثیر جنگ قرار گرفته‌اند، بسیار بیشتر است.
یونیسف همچنین در گزارشی اعلام کرد که تعداد کل یتیمان جنگ بین سال‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۱ افزایش یافته است؛ این روند از سال ۲۰۰۱ در جهان با سرعتی معادل ۰.۷ درصد وارد روند کاهشی شد؛ با وجود این، جنگ غزه که بیش از ۱۵ ماه است که ادامه دارد، تغییر‌های آشکاری در روند یادشده ایجاد کرده است.
از کودکانی که بر اثر جنگ یتیم می‌شوند به‌عنوان قربانیان خاموش جنگ‌ها نیز یاد می‌شود.
کودکان یتیم جنگ غزه
یونیسف در گزارشی تصریح کرد: تشدید جنگ در نوار غزه به‌طور فاجعه آمیزی بر کودکان و خانواده‌ها تاثیر می‌گذارد و کودکان با سرعت نگران‌کننده‌ای جان خود را از دست می‌دهند.
براساس برآورد‌های وزارت بهداشت فلسطین بیش از ۱۴ هزار کودک قربانی و هزاران نفر دیگر زخمی شده‌اند؛ در عین حال، تخمین زده می‌شود که ۱.۹ میلیون نفر یعنی حدود ۹ نفر از ۱۰ نفر در غزه، در داخل این منطقه آواره شده‌اند که بیش از نیمی از آن‌ها کودک هستند و آب، غذا، سوخت و دارو کافی ندارند.
۴۴ درصد از بیش از ۴۵ هزار قربانی کارزار جنایت رژیم صهیونیستی علیه غزه طی بیش از یک سال گذشته کودک بودند؛ رژیم صهیونیستی در روز سال نو میلادی نیز با حمله‌های هوایی خود دست‌کم ۱۲ فلسطینی عمدتا زن و کودک را به شهادت رساند.
جنگ رژیم صهیونیستی علیه غزه که از اکتبر ۲۰۲۳ (مهر ۱۴۰۲) آغاز شده و همچنان ادامه دارد، در کنار همه تراژدی‌هایی که در این منطقه رقم زده است، سبب شده تا بیش از ۱۷ هزار کودک اهل غزه یتیم شوند؛ در حالی که تعداد کودکان یتیم غزه بین ۱۷ تا ۱۸ هزار نفر ارزیابی می‌شود، بررسی‌ها نشان می‌دهند که بسیاری از آن‌ها همه اعضای خانواده خود را از دست داده‌اند.
بررسی‌ها نشان می‌دهند که از شش تخلفی که شورای امنیت در موضوع کودک در میانه جنگ شناسایی کرده است، رژیم صهیونیستی به‌صورت گسترده دست به همه این تخلف‌ها و نقض قانون‌ها زده است.
منبع: خبرگزاری میزان
